Glóðafeykir - 01.04.1979, Side 10

10
GLÓÐAFEYKIR
annan hátt betur leyst. Hvers vegna tekur samvinnuhreyfingin þátt í
hlutafélögum?
— Samvinnuhreyfingin hefur átt þátt í að stofna og reka hlutafé-
lög. A þetta einkum við þegar þau hafa tekið höndum saman við aðra
til að koma upp með þeim sameiginlegum rekstri. Eg nefni Olíufélagið
hf. sem dæmi, þar sem samvinnufélögin eiga hlut að með hlutafélög-
um og einstaklingum, sem í útgerð starfa. Nefna mætti mörg hlutafé-
lög víðsvegar um landið, sem vinna t.d. að útgerð og fiskvinnslu. þar
sem samvinnufélög eiga hlut að til að byggja upp atvinnulífið. Þar sem
samvinnuhreyfingin ræður í hlutafélögum, eru þau rekin fyrst og
fremst með hag viðskiptamanna fyrir augum en ekki til að ávaxta
fjármagn. Til dæmis hefur rekstur Olíufélagsins hf. orðið kaupfélög-
unum verulega til stuðnings, enda þátttaka Sambandsins og kaupfé-
laganna til þess gerð. Eg nefni þetta sem dæmi, en hliðstætt gildir um
fleira af líku tagi.
— Raddir hafa heyrst um ,,nauðsyn“ þess að kljúfa kaupfélögin í
framleiðslu- og neytendafélög. Telurðu það rétta stefnu?
— Það væri að mínum dómi hið alvarlegasta óráð að kljúfa kaup-
félögin og þar með Sambandið. Kaupfélögin myndu veikjast stór-
kostlega og ekki verða lengur þær byggðastoðir, sem þau eru nú, og
ekki geta veitt jafn góða þjónustu og nú, hvorki framleiðendum né
neytendum. Þetta liggur nú raunar í augum uppi hverjum þeim, sem
íhugar það vandlega og þekkir eitthvað til.
Það er aðalsmerki íslensku samvinnuhreyfingarinnar að .'mleið-
endur og neytendur eru þar saman. Þetta hefur orðið svona hérna
góðu heilli vegna þess, að til kaupfélaganna var stofnað af bændum
fyrst og fremst og í dreifbýli, og kom því nálega af sjálfu sér.
— Telur þú að Sambandið hafi haft og hafi mikla þýðingu fyrir
kaupfélögin?
— Eg tel að samvinnuhreyfingin hefði aldrei getað orðið sú þjóð-
félagsstoð, sem hún nú er og kaupfélögin ekki jafn styrkar heillastoðir
almennings og byggðarlaganna og raun ber vitni, ef þau hefðu ekki
stofnað Sambandið til þess að starfa í sína þágu. Eg lít svo til, að
Sambandið hafi orðið kaupfélögunum álíka stuðningur og kaupfé-
lögin sjálf hafa reynst samvinnufólkinu og byggðarlögunum. Það er
sama hvort litið er til vörukaupa eða vinnslu og sölu afurðanna. Alls
staðar blasir við ávinningur kaupfélaganna af því að standa saman i
Sambandinu. Sömu sögu er að segja um fjármálahliðina, rekstrar-
fjárþáttinn, rekstrarlánastarfsemi kaupfélaganna í þágu landbúnað-
arins og þann stuðning, sem Sambandið hefur veitt kaupfélögum, þar