Skírnir - 01.01.1975, Blaðsíða 143

SKÍRNIR TILRAUN TIL DRAUMRÁÐNINGAR 141
Seinna í samtalinu hættir Sýngmann allt í einu að tala eins og
höfundur epagógíkurinnar og rödd hans verður rám og stökk. Hann
biður nú séra Jón um aS biSjast fyrir meS sér. (189-90) Godman
Sýngmann óttast dauSann! Otti hans og óskhyggja gagnvart stað-
reyndum sýna að þrátt fyrir sitt tilkomumikla gervi er Sýngmann
innst inni ósköp umkomulaus manneskja. Öll viðleitni hans er
sprottin af ótta.
í sögunni er Godman Sýngmann neikvæð og afvegaleidd persóna.
En samt er hann ekki með öllu ógeðfelldur. Óttinn og umkomuleys-
ið eru mannlegustu auSkenni hans. Jón Prímus er honum ósam-
mála en fordæmir hann ekki frekar en aSra, því það má segja margt
um Munda, bæði illt og gott. (98)
En Godman Sýngmann er ekki bara meistarinn Maitreya lávarð-
ur. Hann er líka „gróssérinn sem ræður himni og jörðu“ (120),
eins og Jódínus Álfberg tekur til orða, fulltrúi fyrir valdhafa heims-
ins. Hann hefur búið víða um heim og rakað saman auði og völd-
um. Hin tilkomumikla fylking sem birtist við útför hans bendir til
að áhrifavald hans sé ekki bara af efnahagslegum toga spunnið: aS
minnsta kosti koma þar bæði fulltrúar fjármálaheimsins og hinna
engilsaxnesku stórvelda. (221-2) Vera má að vísbending felist í
því að hann ekur Imperial en hús hans er bungalow: bústaður hvítra
auðmanna í nýlendum. Og skyldi það vera fyrir tilviljun að Sýng-
mann ber „tannbustaskegg“? (166)
Godman Sýngmann er ekki í sögunni fulltrúi fyrir neitt tiltekið
heimsveldi, þótt sjálfsagt mætti setja suma þætti í lýsingu hans, svo
sem hinn ameríska málhreim, í samband við þann blending af
kaupskap og ofbeldi sem einkennir bandaríska stórveldispólitík.
Godman Sýngmann er vopnasmiður: „hann er sá sem fann upp
trixið í kafbátinn og fallhlífina“. (121) Fyrst og fremst er hann
fulltrúi allra stríðsfélaga og bardagaþjóða. Samt þykist Sýngmann
vera á móti stríði og ofbeldi. En hann hefur komist að raun um
að „morðvopn er sá einn hlutur sem mark er tekið á hér á jörðu“.
Og þess vegna hefur hann „ævilángt unnið að því að endurbæta
morðvopn“. (179) ÞaS er þetta sem gerir hann að fulltrúa fyrir
valdhafa heimsins í sögunni. Röksemdir hans eru hinar sömu sem
hafðar eru fyrir „hernaðarlegu jafnvægi“ stórvelda í heiminum.
011 eru þau á móti stríði, vilja frið, en það er nú einu sinni svo að