Sagnir - 01.06.1998, Blaðsíða 17

16SAGNIR ‘ 98
og fleiri tegundum kjarnorkuvopna fyrir á Grænlandi. Þetta
græna ljós Hansens var leynilegt og trúnaði ekki aflétt af
skjalinu fyrr en árið 1995. Svo virðist því sem kjarnorku-
stefna dönsku stjórnarinnar hafi um tíma verið mjög
mótsagnakennd, opinberlega aðhylltust þeir stefnu Norðurlan-
da um kjarnorkuvopnalaust svæði
en leynilega var annað uppi á
teningunum.
Hernaðaráhugi íslenskra
embættismanna var frekar tak-
markaður samkvæmt nýjum
heimildum er Valur Ingi-
mundarson greindi frá. Öryggis-
kerfi Íslendinga þótti lélegt og því
voru þeim ekki send nein mikilvæg trúnaðarskjöl
Atlantshafsbandalagsins á sjötta áratugnum og í byrjun þess
sjöunda. Stjórnmálamenn hafi sýnt hernaðarlegu hlutverki
landsins lítinn áhuga og hafi það valdið erfiðleikum í sam-
starfi Bandaríkjamanna og Íslendinga.
ÓVIRKIR þÁTTTAKENDUR
Áhrif kalda stríðsins á menningu Norðurlan-
danna eru flestum kunn og óhætt að segja að
íbúar Norðurlandanna hafi verið móttækile-
gir fyrir vestrænum áhrifum. Jussi
Hahnimaki frá Finnlandi sagði fleiri þætti
hafa sameinað löndin heldur en sundrað og
nefndi í því sambandi sameiginleg gildi líkt
og trú á lýðræðishugsjón og réttindi einstak-
linga. Norðurlandabúar gagnrýndu þó
ýmislegt í fari Bandaríkjamanna, einstak-
lingshyggju þeirra og mismunun kynþátta.
Greinilega er um auðugan garð að
gresja í rannsóknum á hlutverki Norðurlan-
danna í kalda stríðinu. Eftir lok kalda
stríðsins hefur farið fram umfangsmikið
endurmat fræðimanna á stöðu Norðurlan-
danna og því hvernig þjóðir landanna
brugðust við. Óhætt er að fullyrða að ætíð
voru þjóðarhagsmunir látnir ganga fyrir
samnorrænum hagsmunum. Munur á milli
þjóðanna enda nær óbrúanlegur og taka
verður inn í myndina hversu ólíkar aðstæður
Norðurlandabúar bjuggu við í kalda
stríðinu. Danir, Norðmenn og Íslendingar í
Atlantshafsbandalaginu, Svíar og Finnar
héldu fram hlutleysi og sérstaða Finnlands
vegna landfræðilegrar stöðu. Þeir 32 fræðimenn og
stjórnmálamenn er leiddu saman hesta sína í Reykjavík í júní
síðastliðnum komust helst að þeirri niðurstöðu að
Norðurlöndin hafi verið óvirkir þátttakendur í kalda stríðinu,
stjórnir landanna reyndu hvað þær gátu til að halda þeim
miðsvæðis og því ollu þær því að stórveldin gátu
ekki tekið neitt sem sjálfsögðum hlut.
Efni það sem hér er tekið fyrir er engan veg-
inn tæmandi og í raun einungis kynning á því
sem fram fór. Áhugasömum er bent á að fylgj-
ast með útgáfumálum CWIHP en hægt er að
nálgast allar upplýsingar um CWIHP á
heimasíðu þeirra
http://cwihp.si.edu/default.htm. Einnig er
heimasíða ráðstefnunnar enn uppi og til stendur að hafa þar í
framtíðinni heimasíðu kalda stríðs áhugamanna á Íslandi en
slóðin er http://www.coldwar.hi.is/conferences.html.
Höfundur (f. 1974) stundar BA-nám í sagnfræði við Háskóla
Íslands.
Rósa Magnúsdóttir
Hernaðaráhugi íslenskra
embættismanna var frekar tak-
markaður samkvæmt nýjum heimild-
um er Valur Ingimundarson greindi
frá. Öryggiskerfi Íslendinga þótti
lélegt og því voru þeim ekki send
nein mikilvæg trúnaðarskjöl
Lyndon B. Johnson og Ásgeir Ásgeirsson ræða
málin í Hvíta húsinu árið 1967. Í baksýn eru utan-
ríkisráðherrarnir Dean Rusk og Emil Jónsson.