Sagnir - 01.06.1998, Page 83

Sagnir - 01.06.1998, Page 83
áfram þeirri uppáhaldsiðju flestra háskólakennara að rann- saka. (Og þetta er líklega meginástæða þess að svo mikil eftir- spurn er eftir störfum háskólakennara í heimspekideildar- greinum, þótt önnur störf bjóði iðulega betri kjör og meiri samfélagsathygli.) Besta leiðin til að bæta úr þessum ágalla í fræðigrein okkar væri sjálfsagt að koma á eins konar sagnfræðiverkstæði þar sem nemendur ynnu raunveruleg fræðileg verk undir stjórn og umsjá kennara: skrifuðu sögur sveitarfélaga og fyrirtækja, semdu útvarpsþætti, byggju til gagnasöfn. Ég hef iðulega prófað þetta í litlum mæli í einstökum námskeiðum, síðast í námskeiðinu Íslands- og Norðurlandasögu III á árunum 1991-97, þar sem nemendur skrifuðu sitt eigið náms- efni. En slíkar stakar tilraunir í einstökum námskeiðum skila auðvitað litlum árangri.16 Til þess þyrfti meiri háttar skipu- lagsbreytingu sem alls ekki liggur í loftinu. Nokkur úrbót, þótt ófullkomnari sé, er að skapa ímynd- aðan vettvang með sérstöku átaki. Í því skyni var stofnað til miðlunarþáttarins í Aðferðum II. Í fyrsta skiptið spreyttu nemendur sig á að skrifa fyrir börn, en seinna var raunar próf- að að fara yfir á raunverulegan vettvang og láta þátttakendur semja og flytja útvarpsþætti sem var útvarpað yfir þjóðina. Til þess að fá eitthvað jafngott í staðinn í öðrum kjarna- námskeiðum þyrfti vinnan í ákveðnum námskeiðum að fara fram á slíkum ímynduðum vettvangi. Námskeið þar sem það væri gert þyrfti varla að skila minni þekkingu fyrir bragðið. En það þyrfti að njóta viðurkenningar sem slíkt í heildarskipu- lagningu námsins. Og það þyrfti að vera skyldunámskeið fyrir öll sagnfræðingaefni, því að framsetning er engin sérgrein sumra sagnfræðinga; hún er eitt af meginatriðunum í vinnu okkar allra. AFLEIðINGAR VANRÆKSLUNNAR Miðlun var aðeins kennd í sérstöku skyldunámskeiði í ellefu ár, lengst af tvo tíma í viku annað misserið, og hún gerði eðlilega ekki nein kraftaverk. Sagnfræðingar hafa að vísu verið að hasla sér nýja velli undanfarinn áratug, kannski ekki sérstaklega nemendurnir úr Aðferðum II, heldur ekki síður þeir sem voru hér í námi um það leyti þegar stofnað var til þeirra. Það eru innan við 15 ár síðan starfs- menn og stjórnarmenn sveitar- félaga héldu því feimnislaust fram að ekki væri hægt að ráða sagn- fræðinga til að skrifa sögur þeirra af því að skrif sagnfræðinga væru svo leiðinleg. Það orð hefur starfs- stéttin rekið af sér, og fáir munu nú ráðnir til að rita söguleg verk aðrir en sagnfræðingar. Engu að síður geldur fræðigrein okkar á margan hátt fyrir það að fram- setningarhlið hen- nar hefur ekki verið rækt sem skyldi. Sagnfræði hefur ekki rutt sér til þess rúms í menningu þjóðarinnar sem báðar þurfa með. Ég verð að láta nægja eitt dæmi þess. Fyrir nokkrum árum var bent á hve lítið og illa væri fjallað um sagnfræðirit í fjölmiðlum okkar. Í menningarþáttum útvarps og sjónvarps fékk hún nánast ekkert rúm. Ritdómarar sagn- fræðirita í blöðum, sem fæstir voru sagnfræðingar, fjölluðu nær eingöngu um innihald rita og hældu höfundum sífellt fyrir að draga saman fróðleik. Um framsetningu kunnu þeir fá orð önnur en „lipur“, „læsileg“, „skýr“, „skilmerkileg“ og „greinargóð“.17 Lesendur mínir geta sjálfir metið hvort á þessu hefur orðið umtalsverð breyting síðan þessi athugun var gerð, um 1990. Ég hygg ekki. Í íslenskri menningarumræðu er ekki til orðræða um listina að semja sagnfræðirit. Þetta er ekki fjölmiðlunum að kenna, því hvar ætti sú orðræða að spretta upp annars staðar en í sagnfræðiskor Háskóla Íslands? En til þess að það gerist þarf skorin að rækta hana upp með því að stunda hana sjálf. Höfundur (f.1939) er prófessor í sagnfæði við Háskóla Íslands. TILVÍSANIR 1 Sbr. „Sagnfræði: listgrein eða vísindi?“ Ný Saga IV (1990), 82-90. Þar setja tveir sagnfræðingar, bókmenntafræðingur og rithöfundur fram skoðanir sínar á eðli sagnfræðinnar. 2 Háskóli Íslands. Heimspekideild. Sagnfræðiskor. Fundargerðir skorarfunda frá 16. fundi 1993 (14. okt.) til 5. fundar 1994 (24. febr.). – Sbr. Reglur um námskipan í sagnfræði til BA-prófs. Samþykktar í deildarráði 4. mars 1994. 3 Háskóli Íslands. Kennsluskrá. Háskólaárið 1982-1983. Reykjavík 1982, 111-13. Háskólaárið 1983-1984. Reykjavík 1983, 124-25. 4 Háskóli Íslands. Kennsluskrá. Háskólaárið 1983-1984. Reykjavík 1983, 125. 5 Háskóli Íslands. Kennsluskrá. Háskólaárið 1993-1994. Reykjavík 1993, 182. 6 Gunnar Karlsson: „Draumórar um samþættingu inngangsfræði og sögu.“ Sagnir II (1981), 55-57. 7 Sbr. Hayden White: The Content of the Form. Narrative Discourse and Historical Representation. Baltimore 1987. Titill bókarinnar gefur góða hugmynd um viðhorf höfundar til þessa efnis. 8 Jón Jóhannesson: Íslendinga saga I. Þjóðveldisöld. Reykjavík 1956, 22-55. Að vísu dó Jón frá verkinu áður en seinna bindið kom út, en nemandi hans, Þórhallur Vilmundarson, gaf það út og hefur örugglega gert það eins vel og framast var ætlast til á þeim tíma. 9 Þorkell Jóhannesson: Die Stellung der freien Arbeiter in Island bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts. Reykjavík 1933, 253-56. – Helgi P. Briem: Byltingin 1809. Reykjavík 1936, 503-27. 10 Björn Þórðarson: Landsyfirdómurinn 1800- 1919. Sögulegt yfirlit. Reykjavík 1947. 11 Introduktion til historie. Bibliografi over fagets hjælpemidler med en vejledning i litteratursøgn- ing. Ritstýrt af Bent Jørgensen, Karl Evald Kristensen, Erland Kolding Nielsen, Michael Wolfe. Kaupmannahöfn 1970. 12 Sbr. Jörn Rüsen: Lifandi saga. Framsetning og hlutverk sögulegrar þekkingar. Gunnar Karlsson þýddi. Ritsafn Sagnfræðistofnunar XXXIV. Reykjavík 1994, 9-12. 13 Hagskinna. Sögulegar hagtölur um Ísland. Ritstjórar Guðmundur Jónsson, Magnús S. Magnússon. Reykjavík 1997, 49 (tafla 2.1). 14 Þórunn Valdimarsdóttir: Snorri á Húsafelli. Saga frá 18. öld. Reykjavík 1989. 15 Gísli Gunnarsson: „Að skrifa greinilega um góða rannsókn. Umsögn um tólfta árgang Sagna.“ Sagnir XIII (1992), 86. 16 Gunnar Karlsson: „Kennslutengdar rannsóknir.“ Milli himins og jarðar. Maður, guð og menning í hnotskurn hugvísinda. Erindi flutt á hugvísindaþingi guðfræðideil- dar og heimspekideildar 18. og 19. okt. 1996. Ritstjórar Anna Agnarsdóttir, Pétur Pétursson og Torfi H. Tulinius. Reykjavík 1997, 415-22. 17 Margrét Guðmundsdóttir: „Svart-hvít gagnrýni. Sagnfræðirit í fjölmiðlum.“ Ný Saga IV (1990), 28-33. SAGNIR ‘ 98 82 Er hægt að kenna sagnfræðilega framsetningu? Sagnfræði hefur ekki rutt sér til þess rúms í menningu þjóðar- innar sem báðar þurfa með. Ég verð að láta nægja eitt dæmi þess. Fyrir nokkrum árum var bent á hve lítið og illa væri fjallað um sagnfræðirit í fjöl- miðlum okkar. Í menningarþáttum útvarps og sjónvarps fékk hún nánast ekkert rúm.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.