Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1988, Qupperneq 111

Spumingar um hefð og ffelsi
Þá verður vart viðhorfa hjá ungu fólki sem em bein andstæða þess er
að ofan var getið: Það sem einkenndi púrítanana gömlu, er settu mót sitt á
upphafsskeið kapítalismans í evrópskri sögu, var sparsemi, nýtni, iðni,
sjálfsagi, guðhræðsla og kynferðisleg sjálfsögun, en nú virðist þetta allt
fráleitt, og í staðinn er komin mikil neysla með afborgunarskilmálum. Og
sú skoðun virðist útbreidd að leita beri skefjalaust fullnægju eigin hvata,
þægilegs einkalífs og lífsnautnar. Framfarir í hátækni eiga að gera þessar
hugsjónir að veruleika.
Þannig einkennir fjölbreytnin niðurstöður kannana. Því er ekki unnt
að alhæfa, né telja imgt fólk aðhyllast eins konar viðhorf.
Hér á landi hafa gildismat og viðhorf imgs fólks verið rannsökuð, og
rétt er að benda á kannanir á viðhorfum fólks á öllum aldri til trúar, kirkju
og kristinna sjónarmiða7. Þarf að taka mið af þeim ef menn vilja komast að
niðurstöðu um íslenska samtíð í þessu efni og á hvaða sviði þörfín er mest
fyrir starf kirkjunnar.
m
Rétt menntun
Hér hefur kirkjan verk að vinna. En hvemig skal að því staðið? Til
þess að geta svarað þeirri spumingu þyrftum við að vita meira um
gildismat ungs fólks (og ekki aðeins um trúarviðhorf þess). Og hvort eð
væri, er ekki unnt að fjalla um úrræði innan ramma þessarar ritgerðar. En
ýmislegt blasir við.
Menntun, fræðsla og frjálslegar umræður em augljós verkefhi. Unga
fólkið virðir menntun og sækist eftir henni, telur réttilega að hún geti fært
sér bætt lífskjör. En rétt menntun byggir fyrst og fremst á gildismati
siðgæðis og mennsku. Heimspeki af þessiun toga er einmitt stunduð við
Háskóla íslands. Gmnnur hennar er kristinn, og ofan á gmnn slíkrar
heimspeki byggir vestræn menning hús spekinnar (Orðskv. 9). Þann garð
þarf að rækta sem fyrr var í blóma.
Skólayfirvöld hafa efht til nýjunga í starfí í kristindómskennslu, og
em það góð tíðindi. Einnig er starfandi skóli kirkjunnar í Skálholti. En
hann virðist ekki hafa náð fótfestu á þeim vettvangi sem hér er ræddur. Er
ljóst að mikil verkefhi bíða ef hefja skal starf þar sem hið kristna
fagnaðarerindi nær að tengjast raunvemlegum þörfum þjóðarinnar í
þessum efhiun.
7 Um þessi mál almennt, sjá Pétur Pétursson og Bjöm Bjömsson, „Um trúarlíf
íslendinga. Frekari úrvinnsla á Hagvangskönnuninni frá 1984.“ Kirkjuritið 52(1986)
1, bls. 6-30; Bjöm Bjömsson og Pétur Pétursson, „Afstaða íslendinga til trúarlegs efnis
í útvarpi og sjónvarpi. Úr könnun Guðfræðistofnunar Háskóla íslands á trúarlífi og
trúarviðhorfum íslendinga sem framkvæmd var haustið 1986.“ Kirkjuritið 53(1987) 1,
bls. 30-39. Enginn sem les síðamefndu greinina opnum augum kemst hjá því að
hryggjast yfir því að hinni miklu þörf almennings fyrir kristilegt efni er ekki fullnægt.
109