Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Qupperneq 21

Páll Skúlason
Trúin og tilgangur vísinda
Kenning um stöðu guðfrœðinnar í heimi fræðanna
Ég sé fyrir mér þrjár ólíkar leiðir til að nálgast viðfangsefnið sem mér hefur verið
falið að fjalla um hér í dag - stöðu guðfræðinnar í heimi fræðanna.
Fyrsta leiðin er sú að skoða aðferðir guðfræðinnar með hliðsjón af öðrum
fræðigreinum. Hér blasa við náin tengsl guðfræðinnar við sagnfræði, ritskýringu,
bókmenntarannsóknir og raunar ýmsar fleiri greinar, svo sem lögfræði, mann-
fræði og sálarfræði. Eru aðferðir guðfræðinnar frábrugðnar því sem tíðkast í öðr-
um fræðum?
Önnur leið er sú að kanna sérstöðu guðfræðinnar í heimi fræðanna með tilliti
til viðfangsefnis hennar. Guðfræði er kynnt sem rannsókn á boðskap Krists eins
og hann birtist í kristnum trúarheimildum og hefur verið túlkaður í sögu kristn-
innar sem frelsari. Á þessi trúarlega forsenda - að Kristur sé hið lifandi orð guðs
- sinn líka í öðrum fræðum eða er hér um algjört frávik að ræða frá því sem við-
tekið er í heimi fræðanna?
Þriðja leiðin er sú að spyrja um erindi guðfræðinnar inn í heim vísinda og
fræða. Hefur guðfræði einhverja sérstaka þýðingu fyrir háskólasamfélagið - eða
er hún í reynd afmörkuð eða jafnvel einangruð fræðigrein sem ætti ef til vill bet-
ur heima utan háskóla, t.d. í sjálfstæðum Prestaskóla?
Áður en lengra er haldið skulum við leiða hugann að sögulegum uppruna þessara
spurninga. Með nokkurri einföldun má segja að vestræn siðmenning sé sprottin
af tveimur ólíkum heimum. í öðrum ræður trúin ríkum, en í hinum skynsemin. í
samtímanum eru háskóli og kirkja fulltrúar þessara heima. Háskóli á að vera
musteri skynseminnar; hann er samfélag þeirra sem helga líf sitt leit að þekkingu
og skilningi á veruleikanum. Kirkjan er á hinn bóginn musteri trúarinnar; hún er
samfélag þeirra sem helga líf sitt trúnni á Jesú Krist og almáttugan föður hans,
skapara himins og jarðar. Hvernig fer þetta tvennt saman: öguð og skipuleg
þekkingarleit annars vegar, iðkun trúar og bænar hins vegar? Er hér ekki um
ósamrýmanlega heima að ræða?
19
L