Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Qupperneq 194

Gunnlaugur A. Jónsson
Minn Guð, ég finn þú fylgir mjer
ég finn hve vel ég leiddur er
á öllum mínum æfivegum
af armi þínum guðdómlegum.
Ég eins er hér í dauðans dal
í dýrðar þinnar bjarta sal.
Valdimar Briem
Ekki fer á milli mála að Valdimar Briem tengir sálminn dauðanum, eins og
svo algengt er í kristninni, og telur hann hafa að geyma huggunarríkan boðskap
andspænis ógn dauðans. Valdimar yrkir fimm erindi út af sálmi 23 og fylgir
sálmi Saltarans allnákvæmlega. Segja má að þriðja erindið myndi þungamiðju í
sálmi Valdimars.
I fjórða erindinu leggur Valdimar út af 5. versi sálmsins. Þar fylgir hann sálm-
inum í meginatriðum, en það er vert að veita því athygli að hann sleppir alveg að
minnast á óvinina, eins og svo víða annars staðar. Jafnframt er greinilegt að hann
hugsar „sælu-borðið“ og það sem því fylgir einungis sem myndmál. Niðurlagið
tekur af tvímæli um það. Þar kemur fram að þær veitingar sem á borð eru bornar
eru „besta svölun hjartans“. „Líknarbalsam“ hefur leyst „viðsmjör“ af hólmi og
það sem kannski mestu máli skiptir er að „hjartað“ hefur komið í stað „höfuðsins“.
Stef dauðans kemur aftur við sögu í fimmta og síðasta erindi Valdimars og þar
víkur hann að nokkru frá sálminum sem hann yrkir út af. En annars er hann þar
að yrkja út af 6. versinu.
Samanburður á þessum sálmum sýnir ekki stórvægileg efnisleg frávik. Sálm-
urinn sem ort er út af er svo þekktur að vel má vera að skáld veigri sér af þeim
sökum við að víkja mjög frá efni hans. Hér er hann í báðum tilfellum tengdur
dauðanum. Sennilega er sú áhersla enn sterkari í sálmi þeirra Rous og Bjama
Eyjólfssonar, sbr.: „mig huggar er ég dey“ og „um eilífð hjá þér, hirðir minn,/ ég
hólpinn búa fæ“. Eins og áður hefur komið fram er mjög algengt að sálmurinn sé
skilinn á þann veg og hann mikið notaðar við jarðarfarir og kistulagningar. Þessi
áhersla skáldanna, sem út af honum yrkja þarf því ekki að koma á óvart.
Aðventa Gunnars Gunnarssonar
Margt hefur verið vel skrifað á íslensku og sumt listilega en sjálfum finnst mér
að enginn íslenskur rithöfundur hafi gert betur en þegar Gunnar Gunnarsson
skrifaði söguna Aðventu, raunar á dönsku upphaflega, en Magnús Ásgeirsson
(1901-1955) þýddi síðan á snilldarlegan hátt yfir á íslensku. Þessa bók les ég á
hverju ári, og er það fastur liður í jólaundirbúningi mínum.42 Ekki fer á milli að í
Aðventu er Gunnar að nota hið biblíulega stef af hirði og hjörð, og því er forvitni-
192