Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1998, Síða 188

Gunnlaugur A. Jónsson
þekkja raust hans og þeir sem þekkja hana ekki. Þar er blindfædda manninum
teflt fram sem andstæðu við Faríseana.
Uppbygging texta 10. kaflans er skýr: í framhaldi af líkingunni um hliðið,
sauðina og hirðinn í v. 1-5 er getið um skilningsleysi áheyrendanna í v. 6. í kjöl-
farið kemur síðan útskýring Jesú á líkingunni, fyrst hvað hliðið merkir (v. 7-10)
og síðan hvað hirðirinn merkir (v. 11-18). Loks er í v. 19-21 greint frá viðbrögð-
um Gyðinganna.
I þessum kafla Jóhannesarguðspjalls koma fyrir kunnuglegir drættir úr sam-
stofna guðspjöllunum: Jesús líkir sér við hirði og hann ber umhyggju fyrir sauð-
um sínum. Eins og hirðirinn hjá Matteusi og Lúkasi leitar hann hins týnda.
En ný áhersla kemur í Jóhannesarguðspjalli. Þar er talað um þá sem bregðast
í hirðishlutverkinu og láta sér ekki annt um sauðina (Jh 10:11-12). Hér er trúlega
verið að tengja við þær væntingar sem urðu til á tíma babýlónsku herleiðingar-
innar (587-538 f.Kr.) um að Guð sjálfur myndi verða hirðir ísraels í framtíðinni
(sbr. Jes 40:11; Jer 31:10 og Jes 34:11-16) í stað þeirra hirða þjóðarinnar sem
ekki höfðu reynst vandanum vaxnir.
Með því að tengja við þessar hugmyndir og ekki síður með orðlaginu „ég er“
sem óneitanlega minnir á útskýringu Jahve-nafnsins fyrir Móse (2M 3:14-16) er
Jesús að heimfæra upp á sig hugmyndir og orðalag sem var notað í Gamla testa-
mentinu um Guð sjálfan.
I Jh 10:6 kemur fram að áheyrendur Jesú skildu ekki hvað hann átti við með
líkingunni af sauðabyrginu og hliðinu. í v. 24 er farið að renna upp fyrir þeim ljós
og þeir segja: „Hve lengi lætur þú oss í óvissu? Ef þú ert Kristur, þá seg það oss
berum orðum.“
Svar Jesú er á þá leið að áheyrendurnir velkjast ekki lengur í vafa um merk-
ingu þess sem hann er að segja. I v. 31 telja þeir sig hafa fengið nóg að heyra og
bregðast við með því að taka upp steina til að grýta hann. Ástæðan er augljóslega
sú að Jesús hafði tekið upp orðalag úr Gamla testamentinu sem notað var um
Guð og heimfært það upp á sig. Það nær hámarki er hann segir: „Ég og faðirinn
erum eitt“ (v. 30).
Ur þessum kafla eru það orðin um hinn góða hirði sem leggur líf sitt í sölurnar
fyrir sauðina (v. 11) sem hafa reynst þýðingarmest fyrir kristna guðfræði. Það er
eftirtektarvert að þegar Jesús ræðir um að hann leggi líf sitt í sölumar, leggur
hann áherslu á að hann geri það sjálfviljuglega (v. 18). Þetta er mjög í anda Jó-
hannesarguðspjalls í heild. Ef leita á að rótum þessarar hugmyndar í Gamla testa-
mentinu þá er hana tvímælalaust að fínna hjá huggunarspámanninum (D-Jesaja)
sem starfaði meðal útlaganna í Babýlon og í því sem hann hafði að segja um hinn
líðandi þjón.36
186