Jökull - 01.12.1984, Page 155

og myrkurs tókst ekki að ná miði (Morgunblaðið,
283. tbl.).
5. desember
Um kl. 5 síðdegis urðu menn á Skútustöðum
varir við bjarma í suðri, sem þeir töldu víst að
stafaði af eldgosi. Stefna á bjarmann var rétt
vestan við Sellandafjall (Morgunblaðið, 285.
tbl.). Á Glettinganesi varð öskufall svo sá á sauð-
fé (Veðiirfarsbók, 1933).
6. desember
Um kvöldið þann 6. sást bjarmi á lofti frá
Akureyri í suðaustri yfir Garðsárdal. Fyrst varð
vart við bjarmann um kl. 16.45 og síðan öðru
hvoru allt fram til kl. 10 um kvöldið. Bjarminn
teygði sig upp á himininn en datt svo niður á
milli. Þegar hann varð sem mestur, sást hann yfir
öllu fjallinu, sem lokar Garðsárdal að sunnan
(Morgunblaðið, 287. tbl., Nýja Dagblaðið, 37.
tbl.).
7. -8. desember
Að kvöldi þess 7. sá Jón bóndi Oddsson í
Lunansholti á Landi greinilegan bjarma, sem
hann taldi geta stafað af eldgosi. Jón ásamt Har-
aldi bónda í Næfurholti fór út um kl. 1 um nóttina
til að huga betur að þessu fyrirbæri. Þeir sáu þá
greinilega eldbjarma. Eldbjarminn eða strókarnir
hækkuðu og lækkuðu á víxl og var mið á þá frá
Lunansholti milli Valahnúks og Valafells. Morg-
uninn eftir urðu þeir félagar enn varir við bjarma
en töldu hann vera eilítið norðar en þá um nótt-
ina (Morgunblaðið, 287. tbl., Nýja Dagblaðið,
37. tbl.).
Um þetta sama leyti bárust fregnir frá Húsavík,
að þaðan hafi sést bjarmi í suðri er hækkaði og
lækkaði „sem gos væri“. Stefna frá Húsavík var
lítið eitt vestar en hásuður (Morgunblaðið, 287.
tbl.).
21. desember
Frá Mýri í Bárðardal sá margt fólk eldbjarma
klukkan að ganga 9 um kvöldið í stefnu á norðan-
verð Dyngjufjöll. Eitt sinn virtist fólkinu að
reykjarmökkur sæist (Morgunblaðið, 299. tbl.).
Vart verður þetta talið til eldgosa heldur mun
ljósagangurinn stafa af eldingaveðri, en þá um
kvöldið og nóttina gekk yfir suðvestan ofsaveður,
en þá er gjarnan eldingaveður á Suðurlandi þótt
þeirra sé eigi getið þennan dag í Veðurfarsbók
(1933) frá því svæði.
Var þetta eldgos eða eitthvað annað?
Menn kunna ef til vill að véfengja, að þetta hafi
í rauninni verið eldgos heldur loftsýnir, einkum
eldingar og þess háttar. Gegn þessu mælir þrennt.
1. Sumar þessar sýnir, þ. e. eldstólpar og gos-
mekkir, verða ekki útskýrðar nema sem
eldgos.
2. Þessar sýnir sáust víða að og virtust ávallt vera
á sama svæði.
3. Sýnir þessar sáust í nokkuð langan tíma, nær
10 daga, og mælir það eindregið gegn því að
þetta eigi sér veðurfræðilegar skýringar ein-
göngu. Veður var breytilegt þessa daga (Veðr-
áttan 1933).
28,—30. nóvember var suðaustan og sunnan átt
um allt land í fyrstu en svo snérist áttin í suðvest-
an hvassviðri sem hélst tvo síðustu daga mánaðar-
ins. Engar tilkynningar um þrumur eða eldingar
bárust þó til Veðurstofunnar.
1.—2. desember var oftast suðaustan og sunnan
rok og rigning á vestanverðu landinu og þann 2.
desember gerði sinnan veður um miðbik Norður-
lands en það stóð stutt.
3. —10. desember. Sunnanátt og hlýindi —
nokkuð vindasamt og vatnsveður á Vesturlandi,
en austanlands og norðan var öndvegistíð.
Fyrir umbrotin í Grímsvötnum um mánaðar-
mótin maí-júní 1983 höfðu menn ekki orðið varir
við eldgos í Grímsvötunum án þess að hlaup
fylgdu. Helgi Björnsson (1974) taldi að gosum þurfi
alls ekki alltaf að fylgja hlaup.
Leitin að gosstöðvum
Ofangreindar gosfregnir vöktu nokkra athygli
á sínum tíma. Steinþór Sigurðsson, kennari við
Menntaskólann á Akureyri, brá við skjótt og fór
hinn 1. desember austur í Þingeyjarsýslu og kom í
Víðiker þá um kvöldið. Daginn eftir (þ. 2. des.)
lagði hann upp, ásamt tveimur fylgdarmönnum
frá Víðikeri, suður á öræfi. Fyrsta daginn héldu
ferðalangarnir upp í Öxnadal og var vindur nokk-
uð hvass af suðri en skyggni dágott. Þeir töldu sig
ekki sjá neitt til eldanna nema hvað eitt sinn hafi
brugðið fyrir bjarma í suðri er þeir voru staddir í
dalverpi, en ekki gátu þeir áttað sig á stefnunni.
Annan daginn (þ. 3. des.) gengu þeir upp á öldu
fyrir suðaustan Öxnadal og höfðu góða útsýn.
Veður var hið besta og sáu þeir yfir öll öræfin frá
Trölladyngju austur að Þríhyrningi og þaðan allt
JÖKULL 34. ÁR 153