Jón á Bægisá - 01.09.2003, Page 79

Þýðingar á íslenskum markaði 2001
Á öllum sjónvarpsstöðvum nema Ríkissjónvarpinu er bandarískt efni í
meirihluta. Ríkissjónvarpinu tekst að halda hutfalli innlends efnis fyrir
ofan hlutfall þess bandaríska, en þegar hlutföll bandarísks, bresks og ann-
ars enskumælandi efnis eru lögð saman má sjá að enska er ríkjandi mál í
íslensku sjónvarpi. Samkvæmt 8. gr. útvarpslaga er sjónvarpsstöðvum skylt
að þýða nær allt erlent efni sem þær birta:
■ 8- gr- Tal og texti á íslensku.
□ Efni á erlendu máli, sem sýnt er á sjónvarpsstöð, skal jafnan fylgja ís-
lenskt tal eða texti á íslensku eftir því sem við á hverju sinni Það á þó ekki
við þegar fluttir eru erlendir söngtextar eða þegar dreift er viðstöðulaust
um gervitungl og móttökustöð fréttum eða fréttatengdu efni sem sýnir
að verulegu leyti atburði sem gerast í sömu andrá. Við þær aðstæður skal
sjónvarpsstöð, eftir því sem kostur er, láta fylgja endursögn eða kynnigu
á íslensku á þeim atburðum sem orðið hafa. Skal lögð áhersla á að allt tal
og texti sé á lýtalausu íslensku máli.
□ Ákvæði greinar þessarar eiga ekki við þegar um er að ræða endurvarp
frá erlendum sjónvarpsstöðvum, enda sé um að ræða viðstöðulaust, óstytt
og óbreytt endurvarp heildardagskrár sjónvarpsstöðva. Þau eiga heldur
ekki við þegar útvarpsstöð hefiir fengið leyfi til útvarps á öðrum tungu-
málum en íslensku, sbr 1. Mgr. 7. gr.17.
Þetta háa hlutfall erlends efnis sem verður að fara í gegnum þýðingu hlýtur
að krefjast þess að yfirmenn þýðingadeilda vandi val sitt þegar að því kem-
ur að ráða fólk til starfa. Að sögn viðmælenda okkar er mikil aðsókn í þetta
starf, en hvað er það sem ræður því hverjir verða góðir skjáþýðendur og
hverjir ekki?
Fyrirtækin hafa öll á sínum snærum fjöldann allan af þýðendum sem
allir eru verktakar. Þýðendur vinna mismikið, sumir vinna eingöngu við
þýðingar, aðrir hafa þær aðeins sem aukabúgrein. Nokkuð algengt er að
þýðendur vinni fyrir fleiri en einn aðila hvort sem um er að ræða sjón-
varpsstöðvar, kvikmyndahús eða myndbandaútgáfur. Engar ákveðnar kröf-
ur eru gerðar um menntun þýðenda á þessu sviði. Samt sem áður hafa þeir
nær allir háskólapróf og velflestir í húmanískum greinum. Allir viðmæl-
endur gerðu kröfu um mjög góða íslenskukunnáttu og vandvirkni. Tinna
Jóhannsdóttir hjá Skjá 1 lagði jafnframt áherslu á vinnuhraða. Ellert B.
Sigurbjörnsson hjá Ríkissjónvarpinu sagði að góður skjáþýðandi þyrfti að
vera vel ritfær, hugmyndaríkur, vandvirkur og jafnvel smámunasamur. Við
þýðingu fyrir skjátexta þarf yfirleitt að stytta texta um u.þ.b. 20%; þýðandi
17 Lög nr. 53 2000.
á . 'jdœy/ijá — Þegar stríð að stríðinu verður
77