Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2011, Qupperneq 7

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 87. árg. 2011 3
Eitt af því fyrsta sem kennt er í aðferða­
fræði rannsókna er að rannsókn sé ekki
lokið fyrr en niðurstöður hennar hafi verið
birtar á einhvern hátt. Birting niðurstaðna
rannsókna í hjúkrun er mikilvægur
þáttur í því að auka gæði hjúkrunar
og grunnurinn að notkun gagnreyndrar
þekkingar í þjónustu við skjólstæðinga
hjúkrunarfræðinga.
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga er fag­
og stéttarfélag. Yfirlýstur tilgangur þess
er meðal annars að stuðla að þróun
hjúkrunar sem fræðigreinar. Félagið hefur
sinnt þessum þætti með ýmsu móti. Í
Tímariti hjúkrunarfræðinga eru að jafnaði
birtar fimm til tíu ritrýndar greinar á ári
og rannsakendur í hjúkrun geta sótt um
styrki úr B­hluta vísindasjóðs, en Fíh er
eina félag háskólamanna sem enn hefur
vísindasjóð á sínum snærum. Þá sinnir
félagið þessum þætti með því að standa
reglulega fyrir vísindaráðstefnum í samráði
við hjúkrunarfræðideildir háskólanna og
kennslusjúkrahúsin tvö. Nú er bryddað
uppá þeirri nýjung að gefa út sérstakt
tölublað Tímarits hjúkrunarfræðinga í
tengslum við ráðstefnuna Hjúkrun 2011.
Í þessu tölublaði birtast 11 ritrýndar
greinar þar sem fjallað er um rannsóknir
sem kynntar verða á ráðstefnunni.
Að lokinni síðustu vísindaráðstefnu
félagsins haustið 2007 voru uppi vanga­
veltur um hvort áhugi hjúkrunar fræðinga
fyrir slíkum vísindaráðstefnum væri ekki
lengur til staðar eða takmarkaðist við
fámennan hóp fræðimanna. Sú virðist
sannarlega ekki raunin ef marka má
aðsókn að Hjúkrun 2011, bæði með tilliti
til fjölda innsendra erinda og fjölda skráðra
þátttakenda. Um 200 hjúkrunarfræðingar
eru skráðir á ráðstefnuna eða rúm 5%
allra félagsmanna í Fíh. Fjöldi innsendra
erinda er mun meiri en á fyrri ráðstefnum.
Alls verða fluttir 75 fyrirlestrar, haldnar
10 vinnusmiðjur og veggspjöld verða
42. Þessi fjöldi sýnir hversu mikil
gróska er í hjúkrunarrannsóknum hér
á landi. Það er mikið fagnaðarefni og
hjúkrunarsamfélaginu til sóma.
Einkunnarorð ráðstefnunnar, öryggi,
gæði, forvarnir, hafa öll verið mikið í
umræðunni síðustu misseri í þeim mikla
niðurskurði sem heilbrigðiskerfið hefur
mátt þola. Hvernig tryggjum við gæði
þjónustunnar og öryggi sjúklinga á
tímum örra breytinga, minni fjármuna
sem úr er að spila og í sumum tilfellum
færri starfsmanna? Hvað erum við
raunverulega að tala um þegar við
segjum að öryggi sjúklinga sé tryggt
og að gæði þjónustunnar hafi ekki
minnkað? Alþjóðaráð hjúkrunarfræðinga
(ICN) segir í yfirlýsingu frá 2002 að
öryggi sjúklinga taki til fjölmargra þátta
svo sem samsetningar mannaflans,
þekkingar og færni starfsmanna, tækja­
búnaðar, starfsumhverfis, sýkinga­
varna, lyfjanotkunar og fleira. Í umræðu
undan farið um öryggi sjúklinga á tímum
niðurskurðar mætti hins vegar ætla að
öryggið teljist tryggt og nægilegt, ef
sjúklingur lifir sjúkrahúsvistina af eða
skaðast ekki varanlega. En hvað með
grund vallaratriðin? Hvað með næringu,
munnhreinsun, útskilnað, ástand
húðar og svo framvegis? Þessi grund­
vallar atriði, sem kennd eru í upphafi
hjúkrunar fræðináms, skipta miklu máli
fyrir vellíðan og batahorfur sjúklinganna.
Getur verið að þessir grunnþættir verði
útundan þegar vandamálin eru orðin
stór og flókin og þegar hraðinn er orðinn
svo mikill að aðeins er hægt að sinna
því nauðsynlegasta, því sem er mest
aðkallandi og alvarlegast hverju sinni?
Gæði hjúkrunar þarf að meta út frá því
hvernig þessum grunnþáttum er sinnt,
ekki síður en hinum flóknari þáttum.
Þarfapýramídi Maslow er nefnilega enn í
fullu gildi. Þá eru orð Florence Nightingale
ekki síður í fullu gildi en hún skrifaði
í Notes on Nursing að mikilvægasta
og hagnýtasta ráð sem hægt væri að
gefa hjúkrunarfræðingum væri að vera
athugulir, að kenna þeim hvað það er sem
þeir eiga að horfa eftir hjá sjúklingunum,
hvað það er sem sýnir merki um árangur
meðferðar og hvað hið gagnstæða, hvað
sé mikilvægt og hvað léttvægt, hvað
sýni merki um vanrækslu og þá hvers
konar vanrækslu. Það er með því að
vera athugulir sem hjúkrunarfræðingar
geta fyrirbyggt skaða. Með því að
fylgjast með, athuga og gaumgæfa, geta
hjúkrunarfræðingar fyrirbyggt að upp
komi heilsufarsvandi eða aukaverkanir
meðferðar hjá skjólstæðingum þeirra.
Hjúkrunarfræðingar þurfa ekki aðeins að
vera athugulir þegar heilsufarsvandamál
hafa þegar skapast heldur ekki síður
í allri þjónustu við skjólstæðinga utan
stofnana svo sem í ungbarnavernd
og skólahjúkrun. Þar getur athygli
hjúkrunarfræðinga skipt sköpum og verið
einn mikilvægasti þátturinn í forvörnum.
Athygli hjúkrunarfræðinga er líka einn
lykilþáttanna í því að tryggja öryggi og
gæði heilbrigðisþjónustunnar.
AÐ VERA ATHUGULL
Formannspistill
Elsa B. Friðfinnsdóttir.