Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2011, Síða 68

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 87. árg. 201164
vantraust. Flestar stúlkurnar töluðu um að fólk horfði mikið á
þær, sýndi þeim dónalega framkomu og virðingarleysi og talaði
hálfpartinn niður til þeirra og vantreysti þeim. Tvær stúlknanna
nefndu dæmi þess að fagfólk virti þær ekki viðlits heldur talaði
við þær í gegnum aðstandendur eða aðra fagaðila.
Ég fékk rosalega mikið á mig hvað ég væri gömul og ég hefði
bara betur átt að gera barninu greiða og eyða því. Ég hef
til dæmis ekkert farið í Kringluna fyrr en bara núna nýlega,
held ég bara fyrir viku síðan, ég fór ekki fyrst vegna þess að
krakkarnir þykjast ekki sjá mann og horfa í gegnum mann,
hrinda manni, ýta manni og hlæja að manni, labba upp að
mér og spyrja: ertu feit eða ertu ólétt og spyrja hvað ertu
gömul. (Birta)
Sóley greindi frá því þegar vinkonur hennar vildu ekki vera
í félagsskap með henni ófrískri þar sem þær vildu ekki hafa
hana á myndum með sér á fésbókinni: „[...]ég var skrímslið,
ég var með kúlu, með barn inní mér, vó [...] ,viljum ekki að
fólk haldi að við séum þessi félagsskapur‘ og ég sagði hvaða
félagsskapur? Um að við séum allar að verða óléttar.“ Sóley
skýrði jafnframt frá því að fagfólk sýndi ákveðið vantraust og
vanvirðingu gagnvart sér sökum ungs aldurs: ,,Já, það er
miklu meira svona talað við okkur eins og við séum börn[...]
hún (hjúkrunarfræðingurinn) er reyndar rosalega góð, en hún
kemur fram við mig eins og ég sé ekki að geta þetta.“
Afskipta- og skilningsleysi jafningja
Andstæðan við samsömun og samstöðu ungu mæðranna við
draumaborn.is var afskiptaleysi og skilningsleysi vinahópsins
gagnvart stöðu þeirra og ákveðin tilhneiging til þess að skipta
sér ekki af þeim og láta sig hverfa.
Þegar Hekla var spurð frekar út í það hvort vinirnir hefðu komið
til baka eftir að hafa hætt að vera í sambandi á meðgöngu
svaraði hún meðal annars: „Nei, ég einmitt flutti í bæinn svo
að ég gæti hitt þær (vinkonurnar) oftar kannski. En þær koma
ekkert aftur.“
Fjarlægð umönnunaraðila
Sumar stúlknanna fundu fyrir fjarlægð umönnunaraðila í
sængurlegunni og lýstu því að skort hafi beina aðstoð og hjálpleg
úrræði frá fagfólki, til dæmis við upphaf brjóstagjafartímabils og
vegna óværðar barns eftir heimkomu. Eftirfarandi tilvísanir skýra
skynjun stúlknanna á afskiptaleysi eða fjarlægð starfsfólks á
meðan á sjúkrahúsdvöl stóð og takmörkuðum stuðningi við
brjóstagjöfina:
Það var aldrei komið inn til að athuga hvort allt væri í lagi, það
var aldrei skipt sér að mér. Það eina sem var sagt var þegar
ljósmóðirin kom þarna um morguninn og bað okkur um að
drífa okkur á lappir því að barnalæknirinn var að fara að skoða
hann og svo ættum við bara að drífa okkur heim. Okkur var
eiginlega bara hent út og ég fékk enga hjálp með hann, ekki
einu sinni brjóstagjöfina. (Katla)
Ég var nýbúin að eiga þá fékk hann ekki brjóst í einn og hálfan
dag vegna þess að hinar stelpurnar (ljósmæðranemar) voru
svo latar, þær hjálpuðu mér í svona fimm mínútur og síðan
bara „hann nennir þessu ekkert.“ Þá löbbuðu þær bara í
burtu. Hann var alveg hungraður í einn og hálfan dag. Mér
fannst það rosaleg höfnun einhvern veginn. (Birta)
Gagnslítil fræðsla
Þó nokkuð var um að stúlkurnar væru ósáttar við veitta fræðslu
þar sem þeim fannst fræðslan gagnslítil, vera ábótavant á
ákveðnum sviðum, koma of seint, misvísandi og stundum
skorti á nánari útskýringar. Eftirfarandi frásögn er lýsandi fyrir
hópinn:
Bara á augnabliki komu inn svæfingarlæknir, barnalæknir,
hjartalæknir, þrjár ljósmæður og einhverjir þrír læknar í
viðbót, það fylltist stofan. Þá var ég svona svolítið hrædd
sko út af því að stelpan sem ég heyrði öskra þarna, hún
hafði líka lent í þessu en þá hafði naflastrengurinn verið um
hálsinn á barninu. Þannig að ég bjóst við því. Þannig að ég
bara hætti (þrátt fyrir hvatningu starfsfólks), ég ætlaði ekki að
kyrkja barnið! (Sóley).
UMRÆÐUR
Þegar niðurstöður rannsóknarinnar eru skoðaðar er sérstaklega
athyglisvert hve oft ungu mæðurnar töluðu um þann stuðning
sem þær fengu frá hópi ungra mæðra á vefsíðunni draumaborn.
is en allar nefndu þær vefsíðuna sem sinn aðalvettvang til að
sækja upplýsingar og fræðslu. Að sama skapi var áberandi
það skilningsleysi, sú fjarlægð og almennt hið neikvæða
viðmót sem ungu mæðurnar skynjuðu frá vinum, fagfólki
og samfélaginu í heild vegna stöðu þeirra og ungs aldurs.
Rannsóknir hafa bent til þess að unglingsmæður séu í meiri
þörf fyrir upplýsingastuðning, andlegan stuðning og þjónustu
frá fagfólki almennt samanborið við eldri mæður (de Jonge,
2001). Frásagnir flestra ungu mæðranna í þessari rannsókn
gefa ekki til kynna að sérstaklega hafi verið hugað að þessu
og bendir margt til þess að þær hafi fallið inn í hefðbundið
eftirlit í stað þess að sérstaklega væri haldið utan um þær í ljósi
ungs aldurs þeirra. Meira var um að mæðurnar tjáðu sig um
stuðningsleysi sem kom meðal annars fram sem afskipaleysi og
gagnslítil, ónóg og misvísandi fræðsla umönnunaraðila og var
sérstaklega sláandi að heyra frásagnir þeirra af takmörkuðum
og óhjálplegum stuðningi við upphaf brjóstagjafar. Þessar
niðurstöður minna á margan hátt á niðurstöður sambærilegrar
rannsóknar Dyke o.fl. (2003) sem sýndi að samfelld þjónusta
sama fagaðilans var mikils metin, jók á öryggi ungu mæðranna
og leiddi til þess að þær þorðu frekar að spyrja spurninga
og leita eftir fræðslu. Í rannsókn Dykes og félaga kom einnig
fram líkt og í þessari rannsókn að ljósmæður sem aðstoðuðu
mæðurnar við að setja börnin á brjóst án þess að leiðbeina
þeim frekar voru metnar óhjálplegar. Niðurstöðurnar gefa tilefni
til að skoða betur heildrænt aðstæður ungra mæðra og þá
þjónustu og umönnun sem þeim stendur til boða. Ljósmæður
og annað starfsfólk þarf að vera vakandi fyrir tilhneigingu ungra
mæðra til að einangrast, kortleggja stuðningsnet þeirra og
veita þeim markvissan stuðning. Velta má fyrir sér hvort síður
svipaðar draumaborn.is þar sem umræðan er studd af fagaðila
ætti rétt á sér til þess að tryggja faglegan stuðning við þennan
hóp ungmenna sem alist hefur upp við notkun veraldarvefsins.