Þjóðmál - 01.06.2012, Qupperneq 45

44 Þjóðmál SUmAR 2012
endanlega eigendur aflandskróna . Þá er lítið
vitað um fyrirætlanir krónueigenda almennt
við afnám hafta . Þess vegna hef ég talið að
róa ætti að því öllum árum að afla gagna
um hversu hvikular innlendar krónueignir
eru í reynd . Sú athugun ætti ekki síður að
beinast að hefðbundnum krónu eignum en
aflandskrónum . Skilvirkasta leiðin til upp­
lýsingaöflunar af þessu tagi væri í gegnum
vel hönnuð gjaldeyrisútboð .
Hönnun þeirra gjaldeyrisútboða sem
fram hafa farið þýðir að upplýsingarnar
sem úr þeim hafa fengist eru óþarflega tak­
mark aðar . Einhverjar upplýsingar veita þau
þó . Í meðfylgjandi töflu er gerð grein fyrir
niður stöðu gjaldeyrisútboða í tengslum við
kaup Seðlabankans á krónum . Útboðin
eru einungis opin aflands krónu eigendum
þannig að þau segja ekkert um óþreyju ann­
arra krónueigenda . Og reyndar takmark­
ast þau við þann hluta aflandskróna sem
hafa verið í samfelldu eignarhaldi frá 28 .
nóvember 2008, þ .e . frá því að gjaldeyris­
höftum var komið á .
Lítil og minnkandi þátttaka aflands krónu­
eigenda í þessum útboðum í hlutfalli af
aflandskrónueign er eftirtektarverð . Í fyrsta
útboðinu í júní 2011 var heildarfjárhæð
tilboða 61 milljarður króna . Á þeim tíma
var aflandskrónueign um 475 milljarðar
króna . Tilboðin námu því innan við 13% af
þeirri fjárhæð . Seðlabankinn tók tilboðum
að fjárhæð 13,4 milljarðar króna . Fjárhæð
tilboða í útboðunum hefur síðan farið
minnkandi og í síðasta útboði hingað til,
sem haldið var 9 . maí sl ., bárust tilboð að
fjár hæð 25,3 milljarðar króna (eða sem sam­
svarar um 6% aflandskrónueigna) og var
tilboðum tekið fyrir um 9 milljarða króna .
Hver getur verið skýringin á svo lítilli
þátttöku aflandskrónueigenda í útboðum
Seðlabankans? Nærtækasta skýringin að
mínu mati er sú að aflandskrónueigendur
séu ekki eins aðþrengdir og af er látið . Vel
getur verið að margir þeirra vilji losna frá
krónueignum sínum, um það vitum við
reyndar ekki . Allt eins getur verið að nokkur
hluti þeirra hyggist geyma fé sitt hér á landi
til lengri tíma . Flestir þeirra virðast a .m .k .
vera tilbúnir að bíða eftir ásættanlegum
kjörum . Ef væntingar þeirra um afnám
hafta eru svipaðar þeim væntingum sem ég
skynja meðal íslenskra atvinnurekenda er
lítil þátttaka þeirra í útboðunum til vitnis
um mikla þolinmæði . Að lágmarki er hægt
að halda því fram að þær upplýsingar sem
fást úr útboðum Seðlabankans styðji ekki
„flótta kenninguna“ um óþreyju aflands­
krónu eigenda .9
Önnur skýring, sem ég heyri oft nefnda,
er að lítil þátttaka aflandskrónueigenda í út­
boðum Seðlabankans stafi af því að þeir vilji
ekki sýna á spilin . Hegðun þeirra gangi út
á að sannfæra Seðlabankann um að þeir séu
þolinmóðir og óhætt sé að afnema höftin .
Svo þegar það verði gert hyggist þeir ryðjast
út . Þá sé hætt við gengisfalli krónunnar .
Þó þessi skýring geti átt við einhverja af­
lands krónueigendur er ótrúverðugt að hún
skýri svo litla þátttöku sem raun ber vitni og
af hverju dregið hefur svo hratt úr henni .10
Þeir aflandskrónueigendur sem heimild
hafa til þátttöku í útboðum Seðlabankans
hafa nú haldið krónum sínum að lágmarki
í hálft fjórða ár . Þeir hafa hvorki nýtt sér
útboð Seðlabankans né markaðinn með af­
lands krónur til útgöngu . Þeir hljóta jafn­
9 Eftir því sem tíminn líður bætast vextir og verðbætur,
eftir atvikum, við eign aflands krónueigenda . Þrátt fyrir að
um nokkrar fjárhæðir kunni að vera ræða, e .t .v . vel á annan
tug milljarða á ársgrunni, er engin ástæða til að ætla að slík
vaxtauppsöfnun tefji fyrir afnámi hafta svo fremi sem þessir
fjármunir eru í höndum þolinmóðra eigenda . Óþreyja ætti
að koma fram í hærri tilboðsfjárhæðum í gjaldeyrisútboðum
Seðla bankans . Af útboðunum verður ekki ráðið að þetta sé
vandamál .
10 Ein möguleg (en ósennileg) skýring væri einfaldlega að
þetta væru samantekin ráð aflandskrónueigenda . En ef svo
væri þætti mér mótsagnakennt að ætla að útganga þeirra
yrði ekki einnig vel skipulögð í sameiningu og þannig lítil
hætta á kollsteypu þeirra vegna .