Þjóðmál - 01.06.2012, Side 52

Þjóðmál SUmAR 2012 51
Jón Magnússon
Ferðalok pólitískrar ákæru
Landsdómur kvað upp dóm í máli fyrrverandi forsætisráðherra, Geirs H .
Haarde, þ . 23 . apríl s .l . á grundvelli laga um
ráðherraábyrgð . Dómurinn er að vissu leyti
tímamót bæði í pólitískri sögu lýðveld is ins
og réttarsögunni .
Forsendur þeirra sem stóðu að pólitískri
ákæru á hendur fyrrverandi forsætis ráð­
herra voru þær að hann hefði vitað fyrri
hluta árs 2008 um erfiðleika íslenskra
banka sem mundu leiða til þess að þeir
færu í þrot . Einnig taldi þetta fólk að
hann hefði getað gripið til ráðstafana á
þeim tíma, sem hefði komið í veg fyrir
gjaldþrot þriggja stærstu viðskiptabanka
Íslands í byrjun október 2008 . Stór hópur
þeirra þingmanna sem vildu ákæra og
réðu sennilega úrslitum um að ákært var í
málinu taldi að með ákær unni væri um að
ræða uppgjör við „Hrunið“ .
Margir í þeim hópi töldu raunar að ákæra
ætti alla ráðherra í ríkisstjórn Geirs H .
Haarde sem hefði verið í samræmi við þær
pólitísku forsendur sem þessir ákærendur
gáfu sér . Þær forsendur voru hins vegar
rangar, en tóku mið af hatursumræðunni
frá bankahruni . Undir þessari umræðu
var kynt með stjórnsýslumiðuðum og
oft á tíðum röngum ályktunum í skýrslu
rannsóknarnefndar Alþingis, sem virðist
skrifuð miðað við lýðþóknun „pópúlisma“ .
Ályktanir þeirra einstaklinga sem skipuðu
rannsóknarnefnd Alþingis voru stimplaðar
gagnrýnislaust af Alþingi sem heilagur
sannleikur . Sama gerði háskólasamfélagið
og fjölmiðlafólk . Biskupinn yfir Íslandi
fann í skýrslunni nýtt guðspjall, sem hann
mæltist til að yrði dreift á alla kristna söfn uði
landsins . Ef til vill sýnir það umfram annað
í hvers konar andlegu ástandi þjóðin var
og í takmörkuðu sambandi við raunveru­
leikann og ástæður bankahrunsins .
Hvað það var sem forsætisráðherra hefði
átt að gera öðru vísi en hann gerði svör­
uðu ákærendurnir á Alþingi aldrei . Við
meðferð málsins fyrir landsdómi var þeirri
spurn ingu heldur ekki svarað . Saksóknari
Alþingis gerði að engu leyti grein fyrir því
hvað forsætisráðherra hefði getað gert til að
niðurstaðan hefði orðið önnur og betri fyrir
þjóðina en raun varð .
Í dómi meirihluta landsdóms segir sem
röksemd fyrir sakfellingu forsætisráðherra,
að leiða megi rök að því að draga hefði mátt
úr því tjóni sem hlaust af falli bankanna í
byrjun október 2008 ef ríkisstjórn hans
hefði markað pólitíska stefnu til að takast á
við vandann sem ákærða hafi hlotið að vera
ljós í febrúar 2008 .
Sá merki stjórnmálamaður og prófessor í