Þjóðmál - 01.06.2012, Page 54

Þjóðmál SUmAR 2012 53
H . Haarde og segir að ekki hafi verið um
al varlegar ávirðingar í starfi forsætisráðherra
að ræða og því verði honum ekki gert að sæta
refsi ábyrgð á grundvelli laga nr . 4/1963 .
Niðurstaðan varð því sú að Geir H .
Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra, var
sak felldur á grundvelli formbrots af meiri­
hluta landsdóms fyrir að hafa ekki haldið
sérstaka ríkisstjórnarfundi um aðsteðjandi
hættu sem steðjaði að fjármálakerfinu og
meirihlutinn gaf sér að honum hefði mátt
vera ljós frá því í byrjun febrúar 2008 .
Draga má í efa að það teljist alvarlegt
brot af hálfu forsætisráðherra að halda ekki
sérstaka ríkisstjórnarfundi um mögulegan
vanda fjármálakerfisins . Rökstuðningur
minnihluta dómsins fyrir sýknu í þessu
sambandi er mjög góður og ástæðulaust að
gera annað en að vísa til hans . Einnig mætti
vísa til umfjöllunar Friðriks Sophussonar,
fyrrverandi fjármálaráðherra, í þætti hjá
Birni Bjarnasyni, fyrrverandi dómsmála­
ráð herra, á sjónvarpsstöðinni ÍNN þar sem
hann rekur með mjög skýrum hætti með
hvaða hætti ríkisstjórnir starfa á Íslandi .
Ástæða er til að hvetja Friðrik til að taka
saman í rituðu máli meginatriðin sem hann
setti fram í umræddum sjónvarpsþætti .
Niðurstaða Friðriks, eins og minnihluta
dómenda landsdóms, var því sú að það væri
fráleitt að skýra ákvæði 17 . gr . stjórnar­
skrárinnar með þeim hætti sem meirihluti
landsdóms gerði og sýkna hefði átt fyrr­
verandi forsætisráðherra einnig af þessum
ákærulið .
Þó að dómur landsdóms marki ákveðin
tíma mót í pólitískri sögu okkar og réttar­
fars sögu, þá þykir mér ólíklegt að sú niður­
staða sem meirihluti landsdóms komst að
muni þykja mikilvæg eða merkilegt innlegg
í íslenska lögfræði þegar tímar líða fram .
Það væri þá helst, ef menn vilja benda á
tak markaðar og jafnvel rangar forsendur
fyrir niðurstöðu meirihluta dómenda .
IV .
Þrátt fyrir að það sé niðurstaða mín að meirihluti landsdóms hrapi að rangri
niðurstöðu með sakfellingu yfir Geir H .
Haarde, þá má ekki skilja orð mín svo að ég
telji að ríkisstjórn hans hafi starfað pólitískt
óaðfinnanlega hvað varðaði stjórn efnahags­
og fjármála þjóðarinnar en það er annað
mál . Ríkisstjórn Geirs H . Haarde tók ranga
en meðvitaða ákvörðun um að auka ríkis­
útgjöld gríðarlega mikið . Sjálfumgleði ein­
kenndi þjóðfélagið og þjóð félags umræð una
á þessum tíma . Þess vegna varð „Hrunið“
ekki bara efnahagslegt áfall heldur líka
gríðarlegt andlegt áfall fyrir þjóðina .
Þegar dómurinn er skoðaður með tilliti til
þess hvað átti sér stað hér á landi og erlendis
á sama tíma, þá virðist sem meirihluti dóm­
enda landsdóms gefi sér forsendur sem
stand ast illa skoðun . Þannig er ein megin­
for senda sakfellingar að forsætisráð herra
hafi mátt vera ljós alvarleg staða banka­
kerfisins í febrúar 2008 .
Var það svo? Mátti forsætisráðherra eða
öðrum ráðamönnum vera ljóst í febrúar
2008 að helstu viðskiptabankarnir gætu
orðið gjaldþrota á árinu 2008?
Þegar heimildir frá árinu 2008 eru
skoðaðar kemur m .a . í ljós frétt á forsíðu
Morgunblaðsins frá 29 . febrúar 2008 þar
sem sagt er frá nýju mati matsfyrirtækisins
Moody´s á íslensku bönkunum . Þar segir
eftirfarandi:
Samkvæmt álagsprófi Moody´s geta
bankarnir staðist meiriháttar áföll . Þar
er litið til getu til að viðhalda hagnaði
og gæðum útlána, þróunar lausafjárstöðu
og viðskiptalíkana . Lausafjárstaða allra
bank anna er sögð vera góð . Glitnir geti,
þrátt fyrir talsverða endurgreiðslubyrði
á þessu ári, gengið á lausafé sitt og