Þjóðmál - 01.06.2012, Page 55

54 Þjóðmál SUmAR 2012
lánaskuldbindingar . Kaupþing hafi styrkt
lausafjárstöðu sína með því að falla frá
kaupum á NIBC og staða Landsbankans
sé góð þrátt fyrir vissa áhættu vegna net­
reikninga .
Af framangreindu er ljóst að þó að for sætis­
ráðherra hafi fengið upplýsingar um mögu­
legar áhyggjur fulltrúa matsfyrirtækja í
byrjun febrúar var mat þessara fagaðila ekki
það að bankarnir væru á leið í gjaldþrot .
Í umræðum á Alþingi um fjár­ og efna­
hagsmál vorið 2008 datt engum í hug eða
var um það fjallað að íslensku bankarnir
gætu orðið gjaldþrota . Á þeim tíma var
það ekki viðfangsefni af því að sú vá sem
síðar kom var ekki talin yfirvofandi þó að
öllum mætti vera ljóst hvað bankarnir voru
viðkvæmir .
Í röksemdum minnihluta landsdóms er
rakið með hvaða hætti hlutir þróuðust vorið
og sumarið 2008 og hversu fráleitt það er
að vandi íslensku bankanna og hugsanlegt
hrun þeirra hafi verið talin líkleg á þeim
tíma . Vissulega er bent á þau vandamál
sem upp gátu komið og þess vegna var til
viðbragðshópur og nefndir til að fjalla um
með hvaða hætti þyrfti að takast á við þann
vanda sem gæti skapast ef það ólíklega
gerðist . Meira að segja í ágúst árið 2008,
hvað þá í febrúar sama ár, vissi enginn að ís­
lenska bankakerfið væri að hruni komið og
mundi hrynja nokkrum vikum síðar . Slíkt
var þvert á þær upplýsingar sem frá bönk­
unum komu og þvert á þær upplýsingar
sem lágu fyrir varðandi árshlutauppgjör og
sjónarmið matsfyrirtækja . Hvað hefði gerst
hefði forsætisráðherra upp á sitt ein dæmi
farið að boða til ráðherrafunda á þessum
tíma um yfirvofandi eða hugsanlegt banka­
hrun? Þá hefði það orðið nokkrum dögum
eftir að ráðherrafundi hefði lokið .
Hvergi annars staðar en hér á landi hefur
stjórn málamönnum verið kennt um banka­
hrun . Meira að segja á Írlandi, þar sem hægt
er að benda á að teknar hafi verið vafa samar
ákvarðanir í aðdraganda banka hrunsins
og lagðar drápsklyfjar á almenning hefur
enginn stjórn málamaður verið ákærður og
stendur ekki til . Írar voru fyrstir til að lýsa
yfir fullri ábyrgð ríkisins á innistæðum í
írskum bönku m og einnig ábyrgð á skuldum
írskra banka .
Hvernig á því stóð að umræðan hér
þróaðist með þeim hætti í kjölfar „Hruns­
ins“ og beindist fyrst og fremst að stjórn­
málamönnum og stjórnsýslunni er um­
hugs unarefni . Nauðsyn krefur að um þau
efni sé fjallað ítarlega og það gæti gefið
betri innsýn í marga hluti sem hafa orðið út
undan í umræðunni .
Í því sambandi má benda á þá handvömm
að skipa ekki rannsóknarnefnd Alþingis
fólki með reynslu af fjármálamarkaði .
Ferðinni í rannsóknarnefnd Alþingis stýrðu
tveir stjórnsýslulögfræðingar sem að sjálf­
sögðu beindu sjónum sínum einkum að
stjórnsýslunni og hvort nógu mörg minnis­
blöð, úttektir og fundir hefðu verið haldnir .
Það segir mest um gæði rannsóknarinnar, að
nefndin kallaði aldrei fyrir menn eins og t .d .
Lýð Guðmundsson, stjórnarformann Exista
og stjórnarmann í Kaupþingi, Björgólf
Thor Björgólfsson, Ólaf Ólafsson, Hannes
Smárason, Jón Sigurðsson, forstjóra FL
Group, Karl Wernersson, Pálma Haraldsson
eða Bjarna Ármannsson, svo bent sé á
nokkur athyglisverð dæmi .
V .
Fjármálaráðherra Bandaríkjanna árið 2008, Henry M Paulson jr ., skrifaði
bókina On the Brink um fjármálakreppuna
í heiminum árið 2008 . Þar segir hann
m .a . að ástandið árið 2008 hafi verið að
versna eftir því sem leið á árið . Hann átti
hins vegar ekki von á því að menn stæðu