Þjóðmál - 01.06.2012, Qupperneq 63

62 Þjóðmál SUmAR 2012
lagt til að 1 .000 mia króna, sem nú eru í
lausum innstæðum, yrðu færðar yfir á efna­
hagsreikning Seðlabankans og yrðu þar
með skuld Seðlabanka við innstæðuhafana
þótt viðskiptabankar sæju áfram um öll
samskipti við innstæðuhafa . Á móti myndi
Seðlabankinn eignast jafnháa kröfu á
bankana . Sú krafa myndi innheimtast jafn­
óðum og útlánasafn bankanna innheimtist,
hugsanlega á tíu árum . Bankarnir hefðu
því góðan tíma til að laga rekstur sinn að
breyttu umhverfi .
Það verður að teljast ólíklegt að inn­
stæðuhafar myndu vilja liggja með 1 .000 mia
á vaxtalausum innistæðureikningum í Seðla ­
bankanum . Þeir myndu trúlega frekar vilja
færa verulegan hluta af þeim krónum yfir á
bundna innlánsreikninga sem gæfu vexti .
Það er rétt að taka fram að þótt
peningavaldið yrði tekið af bönkum myndi
það ekki þýða að bankar yrðu ríkis vædd­
ir . Einkabankar myndu eftir sem áður
bjóða upp á innlánsreikninga, lánveitingar,
greiðslu miðlun, gjaldeyrisviðskipti og flest
sem heyrir til bankastarfsemi í dag .
Mikill ávinningur
Með þessum breytingum þyrfti ekki að óttast áhlaup á bankana, því að
inn stæður á óbundnum reikningum væru
ávallt til reiðu hjá Seðlabanka og bundin
innlán væru ekki til útgreiðslu fyrr en bindi­
tíminn væri liðinn . Leggja mætti því niður
hið kostnaðarsama og gagnslausa inni­
stæðutryggingakerfi . Einnig mætti draga úr
ýmsum öðrum íþyngjandi kröfum á banka­
kerfið .
Seðlabankinn myndi geta stýrt peninga­
magni með beinum og skilvirkum hætti .
Þótt peningastefnunefnd tæki ekki alltaf
réttar ákvarðanir um peningamagn er
nánast öruggt að slík nefnd myndi ná
betri árangri fyrir þjóðina en þau hags­
munaöfl sem hingað til hafa ráðskast með
peningavaldið .
Með þessum breytingum væri einnig
búið að aðskilja ákvörðunina um aukningu
pen ingamagns og ráðstöfun þess . Hvorki
stjórnvöld né einkabankar gætu lengur
stjórnað peningamagninu . Krónan myndi
þar með verða miklu stöðugri gjaldmiðill
en hingað til og verðtrygging yrði að öllum
líkindum óþörf .
Tugmilljarða árlegur myntsláttuhagn að­
ur bankanna myndi lækka ár frá ári um leið
og skuld þeirra við Seðlabank ann greidd­
ist upp . Seðlabankinn (ríkissjóð ur) myndi
framvegis fá myntsláttuhagn að af nýj um
rafkrónum og hann mæti nota til að lækka
skatta eða greiða niður ríkisskuldir .
Betri króna er framtíðin
Talsverð umræða hefur verið um upp­töku erlendrar myntar en þeim mun
minna fjallað um leiðir til að ná betri árangri
með krónu sem framtíðargjaldmiðil .
Nú ríkir óvissa um framtíð myntbandalags
Evrópusambandsins og viðhorfskannanir
benda til þess að þjóðin sé mótfallin aðild .
Skoðanir eru mjög skiptar um kosti þess að
taka einhliða upp erlenda mynt .
Líklegt má telja að krónan verði enn
um sinn gjaldmiðill Íslands og því ekki
eftir neinu að bíða að gera endurbætur á
umgjörð hennar . Stjórnmálamenn ólíkra
flokka ættu að geta fallist á nauðsyn þess
að koma peningavaldinu í skjól, efla þar
með verðstöðugleika og færa tug milljarða
myntsláttuhagnað bankanna til þjóðar­
innar .
Heimildir:
Huber & Robertson: • Creating New Money, a monetary
reform for the information age, 2000 .
Fisher: • The Chicago Plan for Monetary Reform, 1933 .
Zarlenga: • The Lost Science of Money, 2002 .
Positivemoney .org .uk .•