Þjóðmál - 01.06.2012, Qupperneq 69

68 Þjóðmál SUmAR 2012
ir nafn inu anarkó­kapítalismi (e . anarcho­
capital ism). Segja má að slíkur kapítalismi
án ríkis valds sé erki­líkan af samfélagi sem
er skipu legt á sjálfsprottinn hátt, í stað þess
að vera skipulagt af miðstýrðri stofnun sem
hefur einkarétt á ofbeldi á afmörkuðu land­
svæði .
Deila má um hversu raunhæf þess hátt­ar stjórnskipan er nú á dögum, en
hafa verður í huga að nokkrir af mikil væg ­
ustu hug mynda fræðingum frjáls hyggj unn ar
hafa verið anarkó­kapítalistar, þar á meðal
Murray Rothbard, David Friedman og
Hans­Hermann Hoppe . Þeir hafa fært sann ­
færandi rök fyrir anarkó­kapítalískri sam ­
félags gerð, álitið hana vera raunhæfan kost
og ákjósan legustu stjórnskipunina . Máli sínu
til stuðnings hafa þeir til að mynda bent á þá
hættu sem fylgir því þegar mikið vald þjapp­
ast saman á einn stað, hvernig ríkisvald leiðir
óhjá kvæmi lega til skattpíningar, hafta og for­
ræðishyggju, auk þess sem það magnar upp
vopn askak og gerir alls kyns drottnunar girni
illvígari og hættulegri . Ennfremur telja þeir
að ríkisvaldið verði ekki hamið sé það fyrir
hendi á annað borð, með öðrum orðum að
hugmynd um „lágmarksríki“ — sem sinnir
aðeins mikilvægustu hlutum eins og dóms ­
valdi, löggæslu og landvörnum — sé óraun­
hæf, að ríkið muni ávallt stækka eins og snjó­
bolti sem veltur niður snævi þakta brekku .
Hvort sem frjálshyggjumenn telja anarkó­kapítalisma vera raunhæf an
eða ekki, þá er hann hreinasta mynd frjáls­
hyggj unnar og gagnlegur sem fyrirmyndar­
líkan þegar frjálshyggjumenn þræta sín
á milli um „rétta“ afstöðu í hinum ýmsu
mála flokkum . Meðal þeirra málaflokka
sem hafa um nokkurt skeið verið um­
deildir meðal frjálshyggjumanna eru inn­
flytjenda mál . Hin hefðbundna afstaða sí­
gildrar frjálslyndisstefnu (e . classical liberal­
ism), sem er forveri frjálshyggjunnar (e .
libertarianism), er sú að fólksflutningar á
milli landa eigi að vera sem frjálsastir, að
landamæri skuli vera því sem næst opin .
Meirihluti frjálshyggjumanna hefur jafnan
stutt það sjónarmið og þannig skipað sér
í hóp með frjálslyndum vinstrimönnum
í málaflokknum gegn íhaldsmönnum og
þjóð hyggju mönnum, sem hafa jafnan viljað
hafa meiri stjórn á landamæragæslu og inn­
flytjenda straumi . Raunar hefur mörgum
vinstri mönnum snúist hugur og þeir
fjarlægst hugmyndir um opin landamæri,
þannig að hluti frjálshyggjumanna hefur
skorið sig úr sem eindregnasti og háværasti
þrýsti hópur opinna landamæra .
Ef við leggjum dóm á álitaefnið út frá hrein um efnahagslegum sjónarmiðum,
þá eru frjálshyggjumenn, jafnvel þeir sem
leggjast gegn opnum landamærum, á
einu máli . Hagfræðilegar fullyrðingar lýð­
skrumara til hægri og vinstri um að inn­
flytjendur séu slæmir fyrir efnahaginn, eiga
að þeirra mati ekki við rök að styðjast . En
eru fleiri þættir sem þarf að taka til skoð­
unar? Austurríski skólinn í hagfræði, sem
hefur verið gnægtabrunnur fyrir frjáls­
hyggju, hefur löngum lagt áherslu á að
auður sé huglægur (e . subjective) rétt eins
og lífshamingjan . Slík nálgun er einnig í
samræmi við upplifun fólks og almenna
skynsemi . Ólíkir hlutir geta haft gildi fyrir
ólíkar manneskjur: að búa í dreifbýli, að
búa í þéttbýli, að búa í einsleitu samfélagi,
að búa í fjölbreyttu samfélagi, að varðveita
menn ingararf, að umbreyta menningararfi,
og svo framvegis .
Fólk sem kýs að búa í fámenni sækist oft eftir auknu rými og friðsamlegu
umhverfi, á meðan fólk sem kýs að búa í
margmenni sækist oft eftir að eiga kost
á margvíslegri þjónustu, atvinnu og