Þjóðmál - 01.06.2012, Side 71

70 Þjóðmál SUmAR 2012
einhverja ímyndaða tilvist eða ímyndaðar
verur . Eitt mögulegt svar frjálshyggju­
manna er að ríkisvald sé uppspretta kúg­
unar í tilfelli Tíbets og Eystrasaltsríkjanna
— og að takmörkun á búsetufrelsi sé rétt­
lætan leg til að verjast ráðabruggi ríkisvalds .
Slík ábend ing væri að sjálfsögðu rétt, en
hún missir marks, því að aðstaðan væri sú
sama þó að menningar­pólitíska valdataflið
væri skipulagt af frjálsum félagasamtökum,
hvort sem um væri að ræða fyrirtækjasam­
steypu, trúfélag, þjóðmenningarhóp eða
verkalýðs samtök .
Rothbard lýsti skoðun sinni á álita efn­inu í ræðu á þingi Mont Pèlerin­sam­
takanna í Río de Janeiro í Brasilíu haust­
ið 1993 . Grein byggð á ræðunni birt ist í
Journal of Libertarian Studies haust ið 1994
(11:1) undir heitinu „Nations by Consent:
Decomposing the Nation­State“ (Þjóðir
með samþykki: Að sundra þjóðríkinu) .
Rothbard byrjar greinina á að greina
þjóðar hug takið frá ríkishugtakinu og að
gagn rýna tómhyggjulega nálgun sumra
frjáls hyggjumanna gagnvart tungumáli,
menningu og félagslegum einingum á borð
við fjöl skyldu og þjóð, sem fólk fæðist jafnan
inn í . Þjóðir eru ekki hugsmíð, eins og þó
nokkrir handhafar tískuskoðana hneigjast
að, heldur raunveruleg fyrirbæri í mann líf­
inu sem varða gjarnan sjálfsmynd og kímni­
gáfu fólks, svo að eitthvað sé nefnt . Rothbard
leggur áherslu á rétt samfélagsheilda, eins
og þjóða og þjóðarbrota, til aðskilnaðar frá
ríkjum sem þær vilja ekki tilheyra og rétt
þeirra til að sameinast öðrum einingum að
eigin vali . Meginreglan væri sú sama og í sam­
skiptum einstaklinga: eignarréttur og frjálsir
samn ingar en ekki ofbeldi og þvingun .
Svar Rothbards við spurningunni um hver innflytjendastefna frjálshyggjunnar sé,
er byggt á fyrrnefndu líkani anarkó­kapítal­
ismans . Samkvæmt því líkani, þar sem allt
land er í einkaeigu og ekkert ríkisvald er til
staðar, mun ákvörðunarvald um rétt fólks
til búsetu velta á landeigendum einum . Í
raun leysist innflytjendavandinn alfarið
upp í anarkó­kapítalísku skipulagi, því að
þá skiptist fólk ekki lengur í ríkisborgara
annars vegar og ekki ríkisborgara hins vegar:
búseturéttur réðist eingöngu af eignar­
rétti og samningum . Þegar þessi ein földu
sannindi eru höfð í huga blasir niður staðan
við: landsvæði yrðu að jafnaði ekki opin
til búsetu í fyrirmyndarsamfélagi frjáls­
hyggjunnar, heldur réðist búsetustefnan af
vilja og hagsmunum landeigenda eða sam­
taka þeirra .
Niðurstaðan undirstrikar auðvitað mik­il vægan greinarmun varðandi kapítal ­
íska frjálshyggju: hún byggist á laissez­faire
(lausn undan ríkisafskiptum) en ekki
laissez­aller (hömluleysi), sem er áþekkur
greinarmunur og á libertarian (lýtur að
sjálfsákvörðunarrétti) og libertine (lýtur að
lauslæti eða siðleysi) . Frjálshyggja er bless­
unar lega ekki útópísk stefna sem leitast við
að losa fólk undan hvers kyns valda­form­
gerð, heldur er hún ákjósanleg tegund af
slíkri formgerð, nánar tiltekið formgerð
byggð á eignarrétti, kapítalismi .
En þó að „landamæri“ séu ekki endi­lega opin í anarkó­kapítalísku skipu ­
lagi, hvaða þýðingu hefur það í nú ver andi
kerfi? Rothbard ræðir það ekki ítarlega
þó að skýrt sé að landamæri ríkisins
ættu ekki að vera opin að hans mati .
Það varð hlut skipti eftirlætisnem anda
Rothbards og arf taka hans sem höfuð­
hugmyndafræðings Ludwig von Mis es­
stofnunarinnar, Hans­Hermanns Hoppe,
að setja röksemdafærsluna fram á grein­
ar góðan hátt . Kafli í frægri bók hans,
Lýðræði: Guðinn sem brást (e . Demo cracy: