Morgunblaðið - 12.05.2016, Blaðsíða 28

28 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. MAÍ 2016
VIÐTAL
Anna Masibil Clausen
annamarsy@mbl.is
Að kvöldi 12. apríl ræddust Nadezda
Edda Tarasova og dóttir hennar
Julia við í síma eins og svo oft.
Mæðgurnar voru afar nánar þó önn-
ur byggi á Akranesi og hin í Rúss-
landi, og Nadezda hafði einmitt ver-
ið að skoða að kaupa flugmiða til að
heimsækja dóttur sína, móður og
barnabarn. Samtalið um mögulegt
frí við Svartahafið var því gleðilegt,
fullt af hlýju eins og öll þeirra sam-
skipti.
„Hún var kannski móðir mín en
hún var líka góðhjartaðasta mann-
eskja í heimi,“ segir Julia. „Hún var
alltaf brosandi, alltaf í góðu skapi.“
Julia lýsir næsta símtali sem
henni barst frá Íslandi sem því
versta sem hún hefur fengið.
Móðir hennar hafði fundist látin í
rúmi sínu. Ljóst þykir að eiginmaður
hennar, Guðmundur Valur Óskars-
son, hafi skotið hana til bana og síð-
an svipt sig sjálfur lífi í stofu heimilis
þeirra.
Trúir enn ekki því sem gerðist
„Ég öskraði bara,“ segir Julia.
„Nágrannar mínir komu hlaupandi
því ég öskraði svo mikið og ég
öskraði þar til læknir gaf mér eitt-
hvað, ég man ekki hvað gerðist
næst. Það sama gerðist þegar ég
kom hingað. Ég trúi þessu ekki
enn.“
Við Julia sitjum í gömlum sófa á
efri hæð Rússnesku rétttrúnaðar-
kirkjunnar við Öldugötu með bunka
af ljósmyndum frá móður hennar á
milli okkar. Hún talar afar lágri
röddu, hvíslar næstum, og er örlítið
vot um augun en kemst aðeins í sýni-
legt uppnám einu sinni meðan á við-
talinu stendur, þegar talið berst að
sjö ára syni hennar sem kallað hafði
Guðmund Val afa sinn allt sitt líf.
Hún grípur andann og lítur í burtu
en þó varir hennar titri eitt augnablik
leyfir hún ekki tilfinningunum að
bera sig ofurliði. Ekki núna.
Hún setur tilgang viðtalsins mjög
skýrt fram. Hún sér ekki ástæðu til
að fara ofan í smáatriði morðsins eða
hella úr skálum reiði sinnar. Hún vill
segja frá móður sinni sem hún elsk-
aði svo heitt, minnast hennar opin-
berlega í þeirri veiku von að sagan
geti bjargað öðrum konum frá sömu
örlögum.
Hafði beðið um skilnað
Nadezda skildi við föður Juliu árið
1995, þegar Julia var 13 ára gömul.
Hún kynntist Guðmundi í gegnum
sameiginlega vinkonu stuttu eftir
aldamótin og ekki leið á löngu áður
en hún flutti til Íslands og giftist
honum.
Julia heimsótti Nadezdu oft til Ís-
lands og var sjálf búsett hér um
nokkurt skeið. Amma hennar, móðir
Nadezdu, bjó einnig á Íslandi um
tíma og Edward, sonur Juliu hefur
íslenskan ríkisborgararétt. Julia
segir rík tengsl sín við landið hafa
verið óumflýjanleg. Þær mæðgur
hafi sífellt verið að skipuleggja leiðir
til að hittast og hvernig þær gætu
búið aftur saman í framtíðinni.
„Við mamma vorum mjög nánar.
Þegar ég var barn öfunduðu vinir
mínir mig alltaf vegna sambands
míns við mömmu, hún var meira eins
og vinur minn eða systir. Hafið á
milli okkar var ekkert. Við vorum í
stöðugum samskiptum um allt; elda-
mennsku, skólann hjá syni mínum,
allt.“
Símtalið þann 12. apríl var þess
vegna ekki óvenjulegt þó tilhugs-
unin um fjölskyldufrí og endurfundi
væri spennandi. Nadezda hafði hins-
vegar átt óvenjulegt samtal við
eiginmann sinn um þremur vikum
fyrr, þar sem hún tilkynnti honum
að hún hygðist skilja við hann.
Guðmundur hafði glímt við veik-
indi árum saman og sagði Nadezdu
að ef hún aðstoðaði við umönnun
hans myndi hann veita henni skiln-
að. Julia segir móður sína hafa ann-
ast eiginmanninn vel en aldrei feng-
ið skilnaðinn sem hún vildi.
Hvort ósk Nadezdu um skilnað
hafi verið ástæða þess að Guð-
mundur tók sér skotvopnið í hönd er
ómögulegt að fullyrða um og Julia
vill alls ekki geta í eyðurnar
„Ég veit ekki hvort það var ástæð-
an eða kannski það að hún ætlaði til
Rússlands. Hann var veikur og fólk
reyndi að annast hann. Læknirinn
skrifaði upp á eitthvað fyrir hann og
aðstæður hans voru þekktar því hann
talaði við presta og félagsráðgjafa en
ég veit ekkert hvað hann sagði. Ég
veit í raun ekkert. Ég hef misst hluta
lífs míns sem ég veit ekki hvernig ég
á að lifa án. Ég veit ekki hvers vegna
hann tók hana frá mér þegar hann
vissi hvað ég elskaði hana heitt.“
„Hún fann til samúðar“
Þetta var ekki í fyrsta skipti sem
Nadezda ákvað að skilja við Guð-
mund. Árið 2008 fluttist hún út af
heimilinu og inn í íbúð á vegum
Rauða krossins.
„Þau bjuggu hvort í sínu lagi um
nokkra hríð en svo dó sonur hans í
slysi. Hann var einmana og bað hana
um stuðning og hjálp. Hún vor-
kenndi honum og flutti aftur inn til
hans til að hjálpa honum. Hann lof-
aði henni að hann myndi breytast.
Auðvitað upplifði ég það sem svo
að hann beitti hana andlegu ofbeldi.
Hún hafði meiri gæsku og góðlyndi
en nokkur önnur íslensk kona hefði
getað sýnt honum. Hún fann til sam-
úðar. Hann lofaði að breytast.“
Julia segist vilja greina frá sögu
móður sinnar í von um að koma í veg
fyrir að aðrar konur mæti sömu ör-
lögum. Hún vilji hvetja fólk til þess
að láta sig aðra varða og segir nauð-
synlegt að nágrannar og samstarfs-
menn láti vita þegar þeir upplifa að
ekki sé allt með felldu.
„Þegar mamma mætti ekki í vinn-
una var hringt í hana margoft. Ef ég
mæti ekki í vinnuna fæ ég tvö eða
þrjú símtöl en ekki á tíu mínútna
fresti og enginn myndi hringja á lög-
regluna eftir aðeins einn klukku-
tíma. Það sama gildir um þig, geri ég
ráð fyrir. Fólk getur sofið yfir sig,
verið veikt... hlutir koma upp á.“
Julia telur líklegt að samstarfsfólk
Nadezdu hafi séð hana í uppnámi,
hugsanlega vitað af erfiðleikunum
heima fyrir og þó hún kenni þeim
ekki um getur hún ekki annað en
velt fyrir sér hvort einhver hefði get-
að gripið inn í. Eins veltir hún vöng-
um yfir morðvopninu. Lögreglan
segir Guðmund hafa verið skráðan
fyrir tveimur skotvopnum en hefur
ekki viljað staðfesta að byssan sem
notuð var til að ráða Nadezdu bana
hafi verið skráð.
„Hvernig ætti ég að geta kennt
einhverjum um? Ég get það ekki. En
einhvern veginn hlýtur að hafa verið
hægt að koma í veg fyrir þetta.“
Hafa ekki sama stuðning
Erlendar konur á Íslandi eiga í
meiri hættu á að verða fyrir heim-
ilisofbeldi en íslenskar konur. Í
rannsókn á vegum Kvennaathvarfs-
ins frá 2009 kom fram að mikill mun-
ur væri á aðstöðu erlendra kvenna
sem leituðu til athvarfsins, eftir
landfræðilegum uppruna.
Konur frá löndum utan EES væru
í sumum tilvikum háðar maka varð-
andi dvalarlefi sem gerði þær ber-
skjaldaðri fyrir heimilisofbeldi. Þá
stuðli tungumálaerfiðleikar og lítil
þekking á staðháttum að einangrun
og auðveldi misnotkun.
Undir þetta getur Julia tekið að
nokkru leyti. Hún er sammála því að
konur frá öðrum löndum búi ekki að
sama stuðningi og íslenskar konur
en bendir á að móðir hennar hafi
fengið aðstoð þegar hún leitaði eftir
henni árið 2008.
„Þegar hún ákvað að fara frá eig-
inmanni sínum voru margar konur
sem hjálpuðu henni, íslenskar kon-
ur. Hún talaði góða íslensku og var
aðlöguð íslenskri menningu. Hún
elskaði Ísland og á síðustu árum sín-
um leit hún fremur á sig sem Íslend-
ing en Rússa.“
Julia tekur fram að jafnvel þó svo
að móðir hennar hafi ekki átt fjöl-
skyldu hér á landi hafi hún átt vini,
ekki aðeins innan rússneska sam-
félagsins heldur einnig Íslendinga.
Hún er staðráðin í því að ekki verði
litið á móður hennar sem nafnlausan
útlending, tölu í kerfi eða þá útfrá
sambandi hennar við Guðmund Val
heldur sem elskaða móður, ömmu og
vinkonu.
„Það eina sem skiptir máli er að
mín yndislega móðir er dáin. Hvern-
ig þeirra sambandi var háttað, í
hvernig skapi hann var eða afhverju
hann gerði þetta skiptir engu máli.
Ég vil ekkert slúður. Það sem skiptir
máli er að reyna að koma í veg fyrir
að þetta gerist aftur.“
Missir sem ekkert fær bætt
Julia segist afar þakklát fyrir alla
þá manngæsku sem henni hefur ver-
ið sýnd. Hún telur þar m.a. upp
Rússnesku rétttrúnaðarkirkjuna,
Rauða krossinn, Grundarskóla sem
og Akraneskaupstað og stéttarfélag
Nadezdu sem greiddu allan kostnað
við jarðarförina. Þá vill hún koma á
framfæri þakklæti sínu gagnvart
starfsfólki sendiráðs Íslands í Rúss-
landi.
„Ég veit að það var sett af stað
fjársöfnun fyrir okkur. Fremur en
alla peninga heimsins, fremur en að
eignast allt Ísland, myndi ég vilja
manneskjuna sem ég elskaði mest
aftur til mín. Ég vil ekki hugsa um
peninga og gæti ekki komist í gegn-
um þetta án allrar þessarar hjálpar.“
Framundan er að komast að
niðurstöðu um erfðamál þeirra
hjóna, Nadezdu og Guðmundar, en
Guðmundur átti fjögur börn. Julia
segir erfitt að átta sig á hvernig hún
geti sótt rétt sinn, enda þekki hún
illa til lagaumhverfisins hér á landi.
„Ég efast ekki um að lögin vernda
mig. Ég trúi að Ísland sé sanngjarnt
land og að niðurstaðan verði réttlát
gagnvart móður minni. Ég vil bara
réttlæti. Ég vil ekkert sem ekki til-
heyrir mér. Ég veit ekki einu sinni
hvernig ég á að sækjast eftir bótum
því ekkert getur bætt þennan
missi.“
„Ég vil bara réttlæti“
 Nadezda Edda Tarasova var myrt af eiginmanni sínum á Akranesi í apríl  Dóttir hennar segist
ekki geta kennt neinum um  Hljóti að hafa verið hægt að koma í veg fyrir voðaverkið
Morgunblaðið/Júlíus
Vill hjálpa Julia vill minnast móður sinnar opinberlega í þeirri veiku von að saga hennar geti hjálpað öðrum konum.
www.veislulist.is
Pinnaborð eru afgreidd í öskjum þar s
em kaupandi sér sjálfur um að raða þe
im á föt eða tilbúnir á á borð á einnota
veislufötum. Sé veislan 150manna eð
ameira eru allar veitingar afhentar á
einnota veislufötum.
Hólshraun 3 · 220Hafnarjörður · Símar: 555-1810, 565-1810
Fax: 565-2367 · Netfang: veislulist@veislulist.is · www.veislulist.isSkútan
PINNAMATUR
FYRIRÖLLTÆKIFÆRI
Þú getur lesið allt um
pinnamat og aðra rétti
á heimasíðu okkar
PINNAMATUR
Við val á veitingum þarf að hafa í hug
a á hvaða tíma
dagsmóttakan er og hversu lengi hún
á að standa.
Í “standandi” veislum er vinsælt að bjó
ða upp á t.d
fimm til sjö rétta pinnaborð.
Skoðið verðin á heimasíðu okkar