Morgunblaðið - 12.05.2016, Page 72

72 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. MAÍ 2016
JURA – If you love coffee
Opið virka daga frá kl. 10:00-18:00 og laugardaga frá kl. 11:00-15:00 | Suðurlandsbraut 20, Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Dásamlegt kaffi –
nýmalað,
engin hylki.
ƒ Púlsuppáhelling (P.E.P.®) tryggir réttan uppáhellingar-
tíma og framkallar fullkominn espresso, eins og hann
er gerður af heimsins bestu kaffibarþjónum
ƒ Vatnskerfið (I.W.S.®) skynjar vatnsfilterinn sjálfkrafa
á meðan CLARIS Smart tryggir bestu mögulegu
vatnsgæði
ƒ Notendavæn kaffivél með einföldu stjórnborði,
nútímalegum TFT skjá og vatnstanki sem fyllt er
á að framanverðu
ƒ Fullkomið hreinlæti fyrir fullkomna mjólkurfroðu
þökk sé eins hnapps viðhaldi og mjólkurstúti sem
er auðvelt að skipta út
JURA – If you love coffee
Laufey Rún Ketilsdóttir
laufey@mbl.is
„Sýningin veitir okkur innsýn í það
mikilvæga starf sem Bókmennta-
félagið hefur unnið samfélagi og
þjóð. Nú reynir á að duga jafnvel
næstu hundrað ár og önnur hund-
rað til,“ segir Jón Sigurðsson, for-
seti Hins íslenska bókmenntafélags,
en félagið fagnar um þessar mundir
200 ára afmæli sínu og verður af
því tilefni opnuð í dag afmælissýn-
ing í Þjóðarbókhlöðunni þar sem
farið er yfir helstu áfanga í sögu fé-
lagsins og margar merkustu út-
gáfur þess verða til sýnis.
„Helstu bókaflokkar bókmennta-
félagsins verða til sýnis og helstu
útgáfur en svo verður líka komið
inn á stofnun félagsins á 18. öld, þ.e.
lærdómslistafélagsins,“ segir Ólaf-
ur J. Engilbertsson, sýningarstjóri.
Við opnun sýningarinnar flytja
ræður Jón Sigurðsson, forseti Hins
íslenska bókmenntafélags, Ingi-
björg Steinunn Sverrisdóttir, lands-
bókavörður og forseti Íslands, Ólaf-
ur Ragnar Grímsson en hann
kemur til með að opna sýninguna.
Boðið verður upp á tónlistar-
dagskrá þegar sýningunni verður
ýtt úr vör í dag klukkan 14 en Þóra
Einarsdóttir sópransöngkona og
Elísabet Waage hörpuleikari flytja
þá lag Atla Heimis Sveinssonar
„Ástkæra, ylhýra málið“ við ljóð
Jónasar Hallgrímssonar. Þær flytja
einnig lag Jóns Þórarinssonar „Ís-
lenskt vögguljóð á hörpu“ við ljóð
Halldórs Kiljans Laxness.
Sýningin nýtur styrks úr ríkis-
sjóði og frá bakhjörlum félagsins,
GAMMA og Landsvirkjun og stend-
ur yfir í heilt ár.
Úrval úr langri sögu félagsins
„Saga félagsins er rakin í stuttu
máli, þ.e. helstu vörðurnar í sögu
þess,“ segir Bragi Þorgrímur Ólafs-
son, fagstjóri handritasafns Lands-
bókasafnsins, en á meðal efnis sýn-
ingarinnar séu helstu bækurnar
sem félagið hefur ráðist í að gera
og ýmis gögn úr handritasafni fé-
lagsins sem selt var til Lands-
bókasafnsins á sínum tíma, eða um
1.800 handrit, og úrval þeirra verð-
ur til sýnis.
„Þarna verða einnig til sýnis ým-
is vinnugögn, prófarkir og annað,
alveg frá miðri nítjándu öld. Það er
gaman að sjá söguna á bakvið út-
gáfuritin og þá vinnu sem fór fram
áður en þau komu út,“ bætir Bragi
við og nefnir sem dæmi fundagerð-
arbók sem sýnir þegar Jón Sigurðs-
son var kjörinn forseti félagsins.
„Það eru ekki mörg félög sem státa
af svo háum aldri.“
Þá átti Bókmenntafélagið þátt í
stofnun Landsbókasafnsins árið
1818 og liggur þar ástæða þess að
sýningin fer fram í húsakynnum
Landsbókasafnsins
Ástand íslensku ábótavant
„Helsti hvatamaður að stofnun
Bókmenntafélagsins og fyrsti for-
seti Kaupmannahafnardeildar,
danski málfræðingurinn Rasmus
Christian Rask, kom til Íslands í
ágúst 1813. Hann hafði hug á því að
heyra hvernig íslenska, það tungu-
mál sem hann hafði numið af bók-
um og tekið ástfóstri við í æsku,
hljómaði af vörum þjóðarinnar,“
segir Jón Sigurðsson, forseti bók-
menntafélagsins, í ávarpi sínu um
uppruna félagisns. Rask hafi orðið
þess vís á ferðum sínum um landið
að ástand íslenskunnar í landinu
var ábótavant. Þá sá hann líka að
„öll bókaskrift á íslensku og prent-
un var nærri undir lok liðin og mál-
ið víða farið að spillast.“
Sá hann að ef ekki yrði gripið til
varna myndi enginn skilja íslensku
á landinu eftir 100-200 ár. Stofnaði
hann því félag í þeim tilgangi að
„gefa út alls konar bækur á ís-
lenskri tungu“ eins og hann orðaði
það, segir í ávarpi Jóns. Það félag
var Hið íslenska bókmenntafélag
og því hefur tilgangur félagsins frá
stofnun þess, árið 1816, verið að
„styðja og styrkja íslenska tungu og
bókvísi og menntun og heiður hinn-
ar íslensku þjóðar, bæði með bók-
um og öðru því sem efni þess fremst
leyfa.“
Segir Jón starfi félagsins í þau
200 ár sem það hefur starfað vera
lýst á þeirri sýningu sem nú stend-
ur fyrir dyrum.
Viðamikil útgáfa alla tíð
Bókmenntafélagið hóf útgáfu
tímaritsins Íslensk sagnablöð árið
1816 eftir stofnun þess. Það hafði
að geyma yfirlit yfir helstu viðburði
innanlands og utan og kom út á
hverju ári fram til ársins 1826. Þá
hófst útgáfa Skírnis sem enn kemur
út.
Á árunum 1851-1879 var Jón Sig-
urðsson, forseti félagsins en hann
hlaut tvísýna kosningu á sínum
tíma en hann sat sem forseti í þrjá-
tíu ár, eða allt til dauðadags árið
1879. Undir forystu hans hóf félag-
ið m.a. útgáfu verka á borð við Safn
til sögu Íslands, Íslenskt fornbréfa-
safn, Biskupasögur, Skýrslur um
landshagi á Íslandi og Tíðindi um
stjórnmálaefni Íslands.
Afmælishátíð Útgáfustarf Hins íslenska bókmenntafélags hefur verið viða-
mikið í 200 ár og stuðlað að styrkingu og stuðningi við íslenska tungu.
Stiklað á stóru
í 200 ára sögu
 Afmælissýning Bókmenntafélagsins
Laufey Rún Ketilsdóttir
laufey@mbl.is
„Hugmyndin var sú að vera með
eitthvað í anda vorsins þannig að
fólk gæti komið og notið tónlistar-
innar í stuttan tíma í hádeginu og
fundið vorilminn í loftinu,“ segir
Hanna Dóra Sturludóttir, mezzó-
sópran, sem flytur vorsöngva úr
ýmsum áttum ásamt Lilju Egg-
ertsdóttur, píanóleikara, á hádeg-
istónleikum í Fríkirkjunni í dag,
þann 12. maí, kl. 12. Tónleikarnir
standa í um hálfa klukkustund. Á
efnisskránni eru sönglög eftir
Grieg, Brahms, Schubert, R.
Strauss, Atla Heimi S., Jórunni
Viðar og Árna Thorsteinsson.
Skreppa í hádegishléinu
„Þetta er tilvalið fyrir fólk sem
vill skreppa frá vinnu eða eiga góða
stund saman,“ segir Hanna Dóra
en færst hefur í aukana að boðið sé
upp á tónleika í hádeginu víðsvegar
um borgina. „Það er mikill áhugi
fyrir þessu á meðal fólks en alltaf
misjafnt hve margir hafa tök á að
mæta hverju sinni,“ segir Hanna
létt í bragði.
Hanna Dóra og Lilja, píanóleik-
arinn, hafa starfað saman í söng-
skóla Sigurðar Demetz en Lilja
stendur fyrir tónleikaröðinni „Á
ljúfum nótum“ og eru hádegistón-
leikar þeirra hluti af því.
Nálægðin í ljóðunum
Hanna Dóra hefur komið víða við
á söngferli sínum og sungið við
helstu óperuhús Þýskalands, meðal
annars Bonn, Weimar og Gelsen-
kirchen, Kassel og Berlín. Hefur
hún túlkað hátt í fjörutíu hlutverk í
óperuuppfærslum en hún söng
meðal annars Miss Donnithorne’s
Maggot eftir Peter Maxwell Davies
í Staatsoper í Berlin og hlaut fyrir
það mikið lof gagnrýnenda.
„Mér finnst mjög gaman að velja
prógramið sjálf og velja þau lög
sem mér finnst falleg,“ segir hún
en afar ólíkt sé að syngja ein með
undirleik á tónleikum eins og þeim
sem fram fara í dag eða taka þátt í
stórum óperuuppfærslum með
mörgum öðrum söngvurum. „Þetta
er afar ólíkt form – hvernig þú
nærð til áheyrenda,“ segir hún en
þegar hún syngi ljóð á eigin tón-
leikum sé ekkert á milli hennar og
áheyrenda. „Þá geturðu sungið
lægra og haft meiri blæbrigði í
röddinni, leikið þér aðeins og ná-
lægðin er meiri,“ segir hún.
Í stóru uppfærslunum sé hins
vegar meira umleikis. „Þá er mað-
ur meira að koma fram með alls-
konar líkamlegri tjáningu og í bún-
ingum.“ Það sé þó að hennar mati
langbest að gera sitt lítið af hvoru.
„Sem sviðslistamaður getur maður
lent í ýmsu ef maður er opinn fyrir
því.“
Óhefðbundin ópera
Hanna Dóra hefur verið búsett á
Íslandi undanfarin tvö ár en heldur
nú út til Þýskalands til að taka þátt
í uppfærslu með óperukompaníinu
Novoflot sem hún hefur einnig
starfað með áður. Þar eru óper-
urnar settar upp með óhefð-
bundnum hætti. „Það veitir manni
mikið frelsi og ég veit að hverju ég
geng, en samt ekki,“ bætir hún við
en það geri þetta að skemmtilegu
og spennandi verkefni.
Ljóðasöngur leyfir
meiri nálægð
 Hanna Dóra, mezzósópran, „Á ljúfum nótum“ í Fríkirkju
Ljúfir tónar Hanna Dóra , mezzósópran, kemur fram á hádegistónleikum í
dag ásamt Lilju Eggertsdóttur í tónleikaröðinni „Á ljúfum nótum“.