Morgunblaðið - 14.12.2017, Síða 106

106 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 2017
Ungur maður handtekinn
í Austurstræti
Húsið sem fjölskylda mín býr í
við Stýrimannastíg er steinsteypt
með kjallara, tveimur hæðum og
risi. Við búum á fyrstu hæð í
fremur lítilli íbúð, og við Nonni
bróðir sofum í kojum í svefn-
herberginu en foreldrarnir í stof-
unni. Þriðja herbergið er jöfnum
höndum notað
sen borðstofa og
skrifstofa. Bratt-
ur tréstigi liggur
bakdyramegin
milli hæða út í
rúmgott port en
svo nefndust
húsgarðar í þá
daga. Stígurinn,
portið og nær-
liggjandi götur eru einmitt leik-
svæði okkar barnanna. Í portinu
eigum við hvert og eitt sinn kofa,
borg byggða úr spýtnarusli sem
við drógum að úr ýmsum áttum
með mikilli fyrirhöfn. Spýturnar
eru einkum umbúðir utan um
vörur sem kaupmenn í nágrenninu
hafa fengið sendar frá útlöndum.
En dag einn kemur lögreglan á
vettvang og skerst í leikinn.
Kassaborgin okkar er lögð í rúst
með þeim rökum að frá henni stafi
eldhætta. Spýtnaruslinu er hent
upp á vörubílspall og ekið með það
á haugana. Þetta er sorgardagur
hjá íbúum kassaborgar. En strax
daginn eftir hefst þó endurreisnin
og borgin rís á ný rétt eins og
Karþagó-borg forðum daga.
Uppi í risi býr Maríus Jónsson
og kona hans María Kristín. Mar-
íus er vélstjóri á togara sem siglir
öðru hvoru til Englands með
aflann og kemur heim með hin
ótrúlegustu tryllitæki handa börn-
um sínum, þeim Óskari sem er á
aldri við Nonna bróður og Ingu
sem líklega er fjórum árum eldri
en Óskar og mikil himnalengja í
mínum augum.
Kaupmaðurinn niðri á Vestur-
götu heitir Kristján Guðmundsson
og er almennt kallaður Stjáni blái.
Yngri synir hans eru helstu leik-
félagar okkar ásmt Óskari. Versl-
un Kristjáns er í litlu húsi og býr
fjölskyldan öll á hæðinni fyrir of-
an. Þegar KRON opnar verslun
skammt frá Kristjáni kaupmanni
gaf hann búðinni sinni nafnið
KRÓNAN. Eftir það eru synirnir
fjórir kallaðir tuttuguogfimmeyr-
ingarnir. Í dag er Krónan ein
stærsta smásöluverslun landsins.
Brátt flytur KRON í nýtt hús
neðar við Vesturgötuna á horni
Garðastrætis. Þar er tekin upp sú
nýbreytni sem bæjarbúar hafa
ekki áður fengið að kynnast að
þeir geta afgreitt sig sjálfir. Versl-
unarstjórinn heitir Jens Figved og
á eftir að koma mikið við sögu
fjölskyldu okkar.
Göturnar í bænum henta illa
fyrir bíla. Þær eru lagðar um móa
og tún með þunnu malarlagi og
þegar rignir breytast þær í ótelj-
andi drullupytti. Þá sitja bílarnir
klossfastir og spóla í leðjunni.
Einn veturinn þegar hitaveitan er
lögð um Vesturbæinn eru göt-
urnar þar að auki sundurgrafnar
og skurðir úti um allt rétt eins og
á meginlandinu þegar skotgrafa-
hernaður stóð þar sem hæst.
Þegar snjóar safnast krakkarnir
saman á sleðum efst uppi við
Stýrimannaskólann og fara í kapp-
akstur niður Stýrimannastíginn.
Þá er ekkert um það hirt þótt
einn og einn bílræfill sé að flækj-
ast fyrir á leið um þvergöturnar,
Bárugötu og Ránargötu, því að við
brunum beint af augum suður
brekkuna á fullri ferð alla leið nið-
ur á Vesturgötu. Það er sannar-
lega vissara fyrir bílstjórana að
gæta sín á sleðunum þegar snjóar
í Vesturbænum. En sem betur fer
er umferð bíla afar lítil, og þeim
er yfirleitt ekki ekið hratt.
Dag einn verð ég viðskila við
stóru strákana. Við erum í eltinga-
leik, en skyndilega eru allir horfn-
ir. Ég þramma heldur fúll niður
Vesturgötuna og skima til beggja
átta. Efri hluta götunnar þekki ég
vel og hef oft verið þar á ferð með
öðrum. En í ljós kemur að strák-
arnir eru ekki hjá Stjána bláa í
Krónunni eins og ég hélt. Ég
rangla því áfram niður götuna
framhjá ísbúðinni Fjólu, sem auð-
vitað er ein allra mikilvægasta
búðin í bænum, og þaðan þvert yf-
ir Ægisgötuna. Gangstéttir eru
engar og Vesturgatan eitt drullu-
svað eins og venjulega.
Nú hallar undan fæti. Ég geng
framhjá KRON við Garðastræti
þar sem Jens Figved ræður ríkj-
um og þaðan framhjá reiðhjóla-
verkstæði, sem skagar út í
Vesturgötuna eins og stefni á
skipi. Þar fyrir neðan liggja leiðir
til margra átta. Aldrei áður hef ég
spásserað einn um miðbæinn. Þar
er sannarlega ótalmargt skrítið að
skoða: prúðbúið fólk á gangi, alls
kyns undarleg farartæki á hreyf-
ingu og unglingar sem þjóta
framhjá á reiðhjólum. Blaðasali
kemur askvaðandi og hrópar: Vís-
ir! Vísir!
En strákarnir eru hvergi sjáan-
legir. Bráðlega er ég rammvilltur
og rata ekki aftur heim. Maður
kemur til mín og spyr hvar ég eigi
heima. Ég reyni að bera mig
mannalega og bendi í ýmsar áttir
út í loftið, en báðir finnum við að
ég veit ekkert hvað ég er að rugla.
Þá býður hann mér hönd sína
og vill hjálpa mér. Ég þigg það og
við göngu eftir langri götu sem
hann segir að heiti Austurstræti.
Við næstu gatnamót göngum við
svo inn í skuggalegt steinhús. Þar
eru svartklæddir menn úti um allt
með silfraða hnappa á bringu og
kaskeiti á höfði með gljáandi
skyggni. Auðvitað hef ég oft áður
séð þessa skrautlegu fíra. Þeir eru
kallaðir löggur eða löggumenn og
ég er ekki vitund hræddur við þá.
Ég er sam sagt kominn á löggu-
stöðina og er tafarlaust handtek-
inn. Kannski þeir ætli að setja mig
í steininn eins og fullu kallana?
Yfirheyrslan er strax hafin:
– Hvað heitir þú, litli vinur?
Ekkert svar.
– Hvar áttu heima?
Ekkert svar.
– Hvað ertu gamall?
– Teggja ára!
– Sko! Drengurinn er ekki mál-
laus!
– Hvað heitir pabbi þinn?
– Pabbi!
– En hvað heitir mamma þín?
– Mamma!
– Þú hlýtur þó að minnsta kosti
að vita hvað þú heitir?
– Ég heiti Lillibó, er svarið.
– Lillibó? Varla get ég skrifað
það í stóru bókina okkar að þú
heitir Lillibó. En þetta segir okk-
ur samt að þú eigir stóran bróður.
Ég kinka kolli.
– Hvað heitir hann?
– Nonni!
Svartklæddu risarnir umhverfis
mig ráðgast um það sín í milli
hvað helst sé til bragðs að taka.
– Heyrðu vinur. Kannski veistu
hvað húsið þitt heitir, húsið þar
sem þú átt heima?
Ég hugsa mig vandlega um. Jú,
þetta átti ég að vita. Eftir stutta
bið kemur svarið:
– Það heitir Stýri þrjú!
– Stýri þrjú! Já! Einmitt það!
Spyrjendur brosa breitt og nú
er tafarlaust hringt á miðstöð og
spurt eftir símanúmerunum á
Stýrimannastíg þrjú. Þar reynast
skráð tvö númer. Málið upplýsist
skjótar en nokkur átti von á. Sá
handtekni reynist vera bróður-
sonur Einars Arnalds, fulltrúa
lögreglustjórans, og Einar situr
einmitt á skrifstofu sinni í næsta
herbergi.
Einar tekur frænda sínum fagn-
andi, og nú er þeim handtekna
sýndur sá heiður sem ekki hlotn-
ast öllum í þessu lífi að stíga upp í
stóran, flottan og kolsvartan bíl
sem skutlar honum heim til sín á
Stýrimannastíg þrjú. Þetta er
reyndar bíllinn sem rónarnir í
bænum þekkja betur en aðrir bæj-
arbúar – en af illu einu. Þeir kalla
bílinn Svörtu Maríu í háðungar-
skyni.
Lillibó spásserar um miðbæinn
Æskubrek á atómöld heitir ævisaga Ragnars Arnalds. Í bókinni lýsir hann æskuárunum og því hvernig pólitískur áhugi hans
kviknaði þegar deilur stóðu sem hæst um herstöðvarmálið og varð til þess að hann gekk í Þjóðvarnarflokkinn 14 ára gamall.
Ljósmynd/Úr einkasafni
Leikbræður Vinirnir og skólafélagarnir Ragnar Arnalds og Styrmir Gunn-
arsson leika saman á sviði í Laugarnesskóla.
Ljósmynd/Úr einkasafni
Bræður Ragnar Arnalds „lillibó“ með Jóni Laxdal Arnalds, stóra bróður sínum.
Jólaföndur
ÞRÍVÍDDARPÚSL
FYRIR ALLA UM JÓLIN
VERÐ FRÁ 690 KR.
Opið
alla d
aga
til jól
a, til 2
2
frá 14
.des
Laugavegi 29 | sími 552 4320 | www.brynja.is | verslun@brynja.is