Morgunblaðið - 26.04.2018, Qupperneq 42

42 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 2018
Sími: 411 5000 • www.itr.is
Fyrir líkama og sál
Laugarnar í Reykjavík
Frá
morgnifyrir alla
fjölskylduna
í þínu
hverfi t i l kvölds
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Jafnaðarmannaflokkurinn Siumut
bar sigurorð af sósíalistaflokknum
Inuit Ataqatigiit í baráttu þeirra um
að verða stærsti flokkur Grænlands
en báðir töpuðu þeir miklu fylgi í
þingkosningunum í fyrradag. Mið-
og hægriflokkurinn Demókratar jók
fylgi sitt mest og vonast til þess að
verða í næstu landstjórn en setur
það skilyrði að hún lækki skatta.
Siumut fékk 27,2% atkvæðanna,
7,1 prósentustigi minna en í kosn-
ingunum í nóvember 2014, og níu
þingsæti, tveimur færri en fyrir fjór-
um árum. Inuit Ataqatigiit fékk
25,5%, fylgi hans minnkaði um 7,7
prósentustig og þingmönnum hans
fækkaði úr ellefu í átta. Aðeins mun-
aði 526 atkvæðum á fylgi flokkanna
en munurinn var enn minni fyrir
fjórum árum, 326 atkvæði.
Kielsen í góðri stöðu
Af þessu leiðir að leiðtogi Siumut
og formaður landstjórnarinnar, Kim
Kielsen, fær fyrstur tækifæri til að
mynda nýja stjórn. Hann kvaðst
ætla að ræða við formenn allra hinna
flokkanna og geta unnið með þeim
öllum á næsta kjörtímabili. Eftir
kosningarnar fyrir fjórum árum
myndaði Kielsen stjórn með Demó-
krötum og hægriflokknum Atassut
sem er andvígur því að Grænland
verði sjálfstætt ríki. Hún var við
völd til ársins 2016 þegar Siumut
myndaði nýja stjórn með Inuit
Ataqatigiit og miðflokknum Naleraq
sem fékk fjögur sæti í kosningunum
í fyrradag og bætti við sig einu.
Stjórnmálaskýrandi grænlenska
fréttavefjarins Sermitsiaq.AG,
Christian Schulz-Lorentzen, segir
að Kielsen sé í góðri stöðu eftir
kosningarnar þrátt fyrir fylgistap
Siumut. Hann segir að Kielsen njóti
góðs af því að hafa starfað með alls
fjórum öðrum flokkum á síðasta
kjörtímabili og þekkja forystumenn
þeirra vel. Hann telur þó að nokkur
ágreiningsmál geti torveldað
stjórnarmyndunina, t.a.m. deilur um
nýtt frumvarp um veiðigjöld, sem á
að auka tekjur ríkissjóðs Græn-
lands, og hvort heimila eigi vinnslu á
úrani, geislavirku frumefni sem er
aðallega notað í kjarnaofna og
kjarnavopn. Krafa Demókrata um
skattalækkun gæti einnig haft áhrif
á niðurstöðuna, en Siumut hefur
ekki útilokað að skattar verði lækk-
aðir.
Gæti ráðist af veiðigjaldadeilu
Ekki er víst að það takist að
mynda nýja samsteypustjórn í
fyrstu atrennu, að mati annars
stjórnmálaskýranda, Rasmus
Leanders Nielsens, aðjunkts við Há-
skólann á Grænlandi. Hann segir að
t.a.m. sé hugsanlegt að Demókratar
og IA myndi stjórn með öðrum
flokki án Siumut. Hann telur líklegt
að afstaða flokkanna í málefnum á
borð við sjávarútveg og námu-
vinnslu ráði úrslitum um hver nið-
urstaðan verður í stjórnarmyndun-
arviðræðunum.
Nielsen segir að deila Siumut og
IA um veiðigjaldafrumvarpið hafi
orðið til þess að ákveðið var að flýta
þingkosningunum sem áttu að fara
fram ekki síðar en í nóvember næst-
komandi. Ekki sé þó loku fyrir það
skotið að flokkarnir haldi áfram
stjórnarsamstarfinu. „Það væri ekki
í fyrsta skipti sem málamiðlunar-
samkomulag næðist eftir kosningar,
þannig að það er erfitt að útiloka
einhvern möguleika núna.“
Demókratar fengu 19,5% at-
kvæðanna, 7,7 prósentustigum
meira en árið 2014. Flokkurinn
bætti við sig tveimur þingsætum,
fékk sex, og er nú þriðji stærsti
flokkurinn. Í kosningunum fyrir
fjórum árum bætti hann einnig við
sig tveimur þingsætum og fylgi hans
jókst þá um 5,6 prósentustig.
Vill kvótauppboð
Formaður Demókrata, Randi
Vestergaard Evaldsen, kveðst vona
að þessi góði árangur í tvennum
kosningum í röð verði til þess að
áhrif flokksins aukist. Hún segist
vera tilbúin að ganga í næstu land-
stjórn, en þó ekki hvað sem það
kostar. „Þetta ræðst af því hvort
þeir verða við kröfum okkar og við
víkjum ekki frá úrslitakröfunni,“
hefur fréttavefur grænlenska ríkis-
útvarpsins eftir henni. „Við viljum
ná fram kröfu okkar um skattalækk-
anir. Vinnandi fólk á Grænlandi á að
hafa meiri peninga til ráðstöfunar.“
Evaldsen rekur fylgisaukningu
Demókrata til þess að flokkurinn
hafi staðið fast á skýrri stefnu og
segir að stefna stjórnar Siumut, IA
og Naleraq hafi verið óraunhæf í
mikilvægum málefnum, m.a. sjávar-
útvegsmálum. Hún kveðst vera
hlynnt því að komið verði á nýju
fiskveiðistjórnunarkerfi að fær-
eyskri fyrirmynd. „Við teljum ekki
að landstjórnin eigi að úthluta kvót-
um, heldur verði það gert með upp-
boðsfyrirkomulagi og að markaður-
inn ákveði kvótaskiptinguna, þannig
að við fáum sjávarútveg sem gagn er
að fyrir samfélagið,“ hefur Sermit-
siaq.AG eftir Evaldsen.
Siumut enn stærstur á Grænlandi
 Deilur um veiðigjöld og úran gætu ráðið úrslitum í viðræðum um myndun nýrrar landstjórnar
 Demókratar hafa stóraukið fylgi sitt í tvennum kosningum í röð og krefjast skattalækkana
AFP
Sáttur formaður Kim Kielsen, leiðtogi Siumut og formaður grænlensku landstjórnarinnar (til hægri), og Karl-
Kristian Kruse, einn þingmanna flokksins, fyrir utan kjörstað í Nuuk þegar Grænlendingar kusu nýtt þing.
Sjö flokkar á þinginu
» Jafnaðarmannaflokkurinn
Siumut fékk níu þingsæti af 31.
Hann var stofnaður árið 1979.
Landstjórn Grænlands var
undir forystu hans samfleytt í
30 ár til 2009 og frá 2013.
» Sósíalistaflokkurinn Inuit
Ataqatigiit fékk átta sæti.
Hann var stofnaður 1978.
» Mið- og hægriflokkurinn
Demókratar fékk sex sæti.
Hann var stofnaður 2002.
» Miðflokkurinn Naleraq fékk
fjögur sæti. Hans Enoksen,
fyrrv. formaður landstjórn-
arinnar, stofnaði hann 2014
þegar hann gekk úr Siumut.
» Atassut fékk tvö sæti. Er
borgaralegur flokkur, stofn-
aður 1978 og andvígur því að
Grænland verði sjálfstætt ríki.
» Tveir nýir flokkar fengu eitt
sæti hvor: Nunatta Qitornai
(klofningsflokkur frá Siumut)
og Samvinnuflokkurinn, sem
vill aukið samstarf innan
danska ríkissambandsins.
Héraðsdómur í Kaupmannahöfn
dæmdi í gær danska uppfinninga-
manninn Peter Madsen í lífstíðar-
fangelsi fyrir morð á sænsku blaða-
konunni Kim Wall.
Madsen, sem er 47 ára, viður-
kenndi að hafa brytjað lík Wall í
sundur og kastað líkamsleifum
hennar í sjóinn úr kafbáti sínum 10.
ágúst sl. en fullyrti að hún hefði dá-
ið vegna „hræðilegs slyss“ sem
hefði orðið um borð í bátnum. Verj-
andi Madsen sagði að hann hygðist
áfrýja fangelsisdómnum.
Wall, sem var þrítug, hafði sam-
þykkt að fara um borð í kafbátinn
til að taka viðtal við Madsen. Hún
hafði ætlað að skrifa um geim-
ferðarhugmyndir hans. Morguninn
eftir sökk kafbáturinn og sjófar-
endur björguðu Madsen. Ellefu
dögum eftir að Wall hvarf fóru lík-
amsleifar hennar að finnast og
fljótlega varð ljóst að lík hennar
hafði verið brytjað í sundur.
Madsen breytti framburði sínum
nokkrum sinnum frá því að hann
var handtekinn. Hann fullyrti fyrir
réttinum að Wall hefði orðið fyrir
kolmónoxíðeitrun í bátnum á með-
an hann var sjálfur á þilfari hans.
Saksóknarinn fór fram á að Mad-
sen yrði dæmdur í lífstíðarfangelsi
fyrir að hafa beitt Wall kynferðisof-
beldi og orðið henni að bana, annað
hvort með því að skera hana á háls
eða kyrkja hana. Einnig fyrir að
hafa sundurlimað lík hennar og síð-
an reynt að villa um fyrir lögreglu.
Hann sagði Madsen hafa lagt á ráð-
in um ofbeldisverkið, það hefði ekki
verið framið í stundarbrjálæði.
Verjandinn sagði að niðurstaða
krufningar staðfesti ekki fyllilega
hver dánarorsök Wall var. Hann
vildi að Madsen yrði aðeins dæmd-
ur til stuttrar fangelsisvistar fyrir
að hafa sundurlimað lík Wall.
Madsen dæmdur
í lífstíðarfangelsi
 Ætlar að áfrýja fangelsisdómnum
AFP
Dæmdur Teikning af Peter Madsen
(t.v.) fyrir rétti í Kaupmannahöfn.