Saga - 2006, Blaðsíða 93

sum ar tím ann, seldu bænd um og keyptu ís lensk ar af ur› ir í sta› -
inn.3 Mik ill kraft ur var í versl un lausa kaup manna eft ir af nám ein -
ok un ar versl un ar inn ar 1787, en fljót lega var flrengt svo a› fleim a›
kröfu fasta kaup manna a› senni lega hafa fleir ekki ver i› me› meira
en 10–15% af versl un inni eft ir lok Napól e ons styrj alda 1814 ef tek i›
er mi› af hlut deild fleirra í sigl ing um til lands ins.4 Fasta kaup mönn -
um var ætí› í nöp vi› lausa kaup menn ina sem tóku af fleim vi› -
skipti, komu og fóru fleg ar fleir vildu. Einn helsti kaup ma› ur og út -
ger› ar ma› ur á fyrri hluta 20. ald ar, Thor Jen sen, hóf sinn kaup -
manns fer il sem lær ling ur hjá Brydes versl un á Bor› eyri 1878, en
versl un in haf›i til fless tíma ver i› rek in sem spek úlants fyr ir tæki.5
Í Kaup manna höfn stó› Ís lands versl un in á göml um merg og
mynd u›u Ís lands kaup menn a› greind an hóp inn an heildsala stétt -
ar inn ar. fieir áttu sér fast an sama sta› í Børsen, kaup höll inni vi›
Kon g ens Kanal, en „ís lenska horn i›“ var á vinstri hönd um lei› og
kom i› var inn um a› al inn gang inn. Á›ur en tal sím inn kom til sög -
unn ar hitt ust kaup menn irn ir dag lega í Børsen til a› stunda kaup -
skap og skipt ast á frétt um.6 Fram und ir lok 19. ald ar fór bró› ur part -
ur inn af ut an lands versl un Ís lands um fleirra hend ur. Kjarn inn í
hópi Ís lands kaup mann anna voru sel stö›u kaup menn irn ir sem ráku
versl an ir á Ís landi og voru fleir flví bæ›i heildsal ar og smá sal ar.
endalok dönsku verslunarinnar á íslandi 93
3 Mik inn fró› leik um dönsku kaup menn ina og versl un ar hætti frá dönsk um
sjón ar hóli er a› finna í Matth í as fiór› ar son, Dansk-is landsk sam hand el
1787–1942: Et mindeskrift udgi vet af Is landsk hand els for en ing i Køben havn (For en -
ingen for is lands ke købmænd) i anledn ing af for en ing ens 50 Aars jubilæ um. 15. febru -
ar 1892–1942 (Køben havn 1942). — Di nes Pet er sen, Dansk is landsk hand el
1872–1918. Skre vet i anledn ing af Is landsk Hand els for en ings 40 aars jubilæ um i 1932
(Kaup manna höfn 1934). — Bjarne Niel sen, Firma et Chr. Niel sen’s hi stor ie. 1.
janu ar 1885 – 1. janu ar 1935 (Køben havn 1934). — Dit lev Thom sen, En gammel
is landsk købm ands er indrin ger.
Dönsk um versl un ar fyr ir tækj um eru ger› skil í mörg um ís lensk um
bygg›a sögu rit um, en al menn rit um flau eru sár fá, sjá fló Magn ús Jóns son,
Tíma bil i› 1871–1903. Lands höf› inga tíma bil i› I. Saga Ís lend inga IX (Reykja vík
1957), bls. 395–458. — Helgi Skúli Kjart ans son, „Reykja vík sem verzl un ar mi› -
stö› 1875–1945“, Reykja vík mi› stö› fljó› lífs, 2. útg. (Reykja vík 1978), bls. 172–187,
og Hdr. Hall dór Bjarna son, The for eign tra de in Iceland, 1870–1914: An ana lys is
of tra de statist ics and a sur vey of its implications for the Iceland ic economy.
Dokt ors rit ger› frá Uni versity of Glas gow 2001.
4 Hag skinna. Sögu leg ar hag töl ur um Ís land. Rist jór ar Gu› mund ur Jóns son og
Magn ús S. Magn ús son. Hag stofa Ís lands (Reykja vík 1997), bls. 566–567.
5 Thor Jen sen, Minn ing ar I, Reynsluár (Reykjavík 1983), bls. 57–123.
6 Di nes Pet er sen, Dansk is landsk hand el, bls. 9.
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 93