Saga - 2006, Blaðsíða 156

Ít ar leg asta um fjöll un um brenni steins nám á Nor› ur landi er í rit um
fleirra Páls Egg erts Óla son ar og Arn órs Sig ur jóns son ar.19 fiar kem ur
fram a› á fyrri hluta 16. ald ar voru flest ar námurn ar í eigu Ásverja,
helstu höf› ingja ætt ar í fiing eyj ar s‡sl um. Á veg um fleirra var nokk ur
brenni steins vinnsla og var brenni steinn inn not a› ur í vöru skipt um
og seld ur hverj um sem hafa vildi, ekki síst Ham borg ar kaup mönn -
um. Sum ar i› 1560 áskildi Fri› rik II sér einka rétt til brenni steins versl -
un ar nor› an lands og kom full trúi hans til lands ins 1561 me› flann
bo› skap. Í fram hald inu ur›u nokk ur átök um mál i›, sem lauk 15.
ágúst 1563 fleg ar bræ› urn ir Niku lás fior steins son í Reykja hlí› og
Vig fús fior steins son a› Ási í Keldu hverfi seldu kon ungi Fremri nám -
ur, Reykja hlí› ar nám ur og Kröflu. Eft ir fla› voru námurn ar lengi
kon ungs eign. Í lok 16. ald ar dró mjög úr brenni steins tekju, bæ›i sak -
ir ver› lækk un ar og fless a› brenni steinn var mjög til flurr› ar geng -
inn í helstu námun um. Ef reikn u› eru full 40 ár frá 1561–1563, fleg ar
far i› var a› safna brenni steini í flarf ir Dana veld is, flá nán ast sann ar
fla› a› flessi kafli QdI sé ekki rit a› ur fyrr en 1601–1603. Fleiri at ri›i
benda í sömu átt. Í um fjöll un um Græn land seg ir svo í QdI:
Og raun ar vit um vér me› vissu, a› nokk ur hluti vest ur strand -
ar inn ar var rækt a› ur af hin um fyrstu land náms mönn um og var
í bygg› allt fram a› vor um tím um, enda flótt land ar vor ir hafi
ekk ert fregn a› af hög um Græn lend inga um hund ra› og fjöru tíu
ára skei› e›a flar um bil, eins og ég hef á›ur drep i› á. (bls. 74)20
Sam kvæmt ann ál um voru sí› ustu sam skipti Ís lend inga og Græn -
lend inga ári› 1410, en ekki get ur ver i› átt vi› fla› ár tal, flví a› flá
væri QdI sam in um 1550. Í Grön landiu Arn gríms lær›a, sem er sam -
in á ár un um 1597–1602, er m.a. fjall a› um bisk upa Græn lend inga
hinna fornu. Í ís lenskri fl‡› ingu Grön landiu seg ir:
sigurjón páll ísaksson156
nis duæ uel tres naues oner ariæ, quæ mult as last as sulp huris ex illa ora sep-
t entrionali deport arunt. Sed decrescente jam hac ma ter ia annu atim una magna
nauis hujus quæst us gratia mittit ur. (bls. 70)
19 Páll Egg ert Óla son, Menn og mennt ir si› skipta ald ar inn ar á Ís landi III (Reykja vík
1924), bls. 130–143. — Arn ór Sig ur jóns son, Ásverja saga (Reykja vík 1967), bls.
241–277. — Sjá einnig Jak ob Bene dikts son, „Rá›a ger› ir Vísa-Gísla í Hollandi“,
Gripla III (1979), bls. 9.
20 Lat neski text inn hljó› ar svo: Nam uersus plagam occidental em aliqu antu lam
ejus portionem a prim is inu entor i bus cultam et usque ad hæc nostra tempora
habita tam fu is se certo accepim us, qu amqu am per cent um qu adrag inta ann os
aut circit er de rebus Grønland or um nostris hom ini bus nihil constiterit, uti
supra pauc is attigi m us. (bls. 29)
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 156