Saga - 2006, Blaðsíða 109

tóku a› gera sig gild andi í at hafna lífi á fyrstu ára tug um 20. ald ar.
Dansk ir kaup menn ráku áfram mik il vi› skipti vi› land i› frá Kaup -
manna höfn, eins og á›ur hef ur ver i› rak i›, en nú voru flau a› al lega
í formi um bo›s versl un ar me› inn flutt ar vör ur og í minna mæli me›
út flutt ar vör ur.
Auk fless ara um bo›s sala var all stór hóp ur danskra kaup manna
og kaup s‡slu manna sem sett ist a› á Ís landi og hasl a›i sér völl í vi› -
skipt um, menn ingu og jafn vel stjórn mál um. Af fleim er mik il saga
sem ekki hef ur ver i› höf› í há mæl um, en áhrifa fleirra gætti ví›a í
fljó› líf inu langt fram eft ir 20. öld inni. Marg ir fleirra héldu uppi
merki danskr ar menn ing ar á Ís landi og fluttu me› sér ‡msa si›i og
venj ur frá mó› ur landi sínu sem ur›u me› tím an um hluti af ís -
lenskri „fljó› menn ingu“. fiótt dansk ir kaup menn héldu mik i› hóp -
inn og stund u›u inn byr› is gift ing ar, festu all nokkr ir fleirra ræt ur
hér á landi á seinni hluta 19. ald ar og mætti kalla flá me› réttu inn -
flytj end ur af fyrstu kyn sló›. Sum ir fleirra tóku miklu ást fóstri vi›
land og fljó›, eins og H. Th. Thom sen, fa› ir Dit levs Thom sens, sem
var a› mestu dansk ur í bá› ar ætt ir (önn ur amma hans var fló ís -
lensk) en ólst upp hér á landi og tal a›i ís lensku. Jón Helga son lét
svo um mælt a› H. Th. Thom sen hafi ver i› „svo ís lensk ur í hug og
hjarta, a› hann í lif anda lífi ger›i rá› staf an ir til fless, a› lík hans lát -
ins yr›i flutt til Ís lands og jar› a› flar, sem og var gert“.50 A›r ir létu
tím ann og ást ina vinna me› sér, kvænt ust ís lensk um kon um og
runnu flannig af kom end ur fleirra sam an vi› Ís lend inga. Í end ur -
minn ing um sín um nefn ir Hend rik Ott ós son fjóra kaup menn sem
mik i› kva› a› í versl un Reykja vík ur um alda mót in 1900: Fis her,
Bryde, Thom sen og Zim sen. Sí› an bæt ir hann vi›: „A› vísu voru
eig end ur hinna tveggja sí› ast töldu or›n ir ís lensk ir, enda flótt for -
fe› ur fleirra, stofn end urn ir, hafi ver i› er lend ir.“51 fiannig tel ur
Hend rik flá Thom sen og Zim sen til Ís lend inga, vænt an lega vegna
fless a› fleir voru bú sett ir í land inu og töldu sig Ís lend inga engu
sí› ur en danska menn.
Á tím um sjálf stæ› is bar átt unn ar, ekki síst í and rúms lofti blúss -
andi fljó› ern is hyggju um og eft ir alda mót in, blés mjög á móti
danskætt u›u kaup mönn un um og fljó› erni fleirra var oft haft a›
skot spæni í orra hrí› stjórn mál anna. Or› spor dönsku ein ok un ar -
kaup mann anna loddi enn vi› versl un ar stétt ina og átti rík an flátt í
endalok dönsku verslunarinnar á íslandi 109
50 Jón Helga son, Ís lend ing ar í Dan mörku fyr og sí› ar (Reykja vík 1931), bls. 190.
51 Hend rik Ott ós son, Frá Hlí› ar hús um til Bjarma lands (Ak ur eyri 1948), bls. 41.
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 109