Saga - 2006, Blaðsíða 138

fietta ver› ur enn sér kenni legra fleg ar haft er í huga a› neysla er í e›li
sínu efna hags leg at höfn og í raun úti lok a› a› sagn fræ› ing ar skilji
neyslu, sem sögu legt vi› fangs efni, nema hag sögu fræ› ing ar leggi
sitt af mörk um til flessa fræ›a svi›s.
Meg in flræ› ir neyslu sög unn ar: firjár nálg an ir
Sagn fræ› ing um er nau› syn legt a› leita n‡rra lei›a til a› nálg ast fla›
sem kalla mætti lyk il spurn ing ar í neyslu sögu, en fyrst flarf a› finna
n‡ja fleti sem sam eina all ar flær rann sókn ir sem ger› ar hafa ver i›.
fia› er merki um flroska neyslu sögu sem fræ›a svi›s a› á und an förn -
um árum hafa nokkr ar til raun ir ver i› ger› ar til a› draga sam an
megin flræ›i henn ar og flokka flær rann sókn ir, grein ar og bæk ur sem
skrif a› ar hafa ver i›.25 fia› hef ur hins veg ar ver i› mjög erfitt a› finna
nokkurn sam eig in leg an flöt á fleim fjöl breyttu rann sókn um sem
ger› ar hafa ver i› á sögu neyslu. fió eiga flær fla› all ar sam eig in legt
a› fjalla um hvern ig fólk hef ur a› lag a› sig breyt ing um á flví sem
kalla mætti vöru ver öld ina, fl.e. hvern ig breyt ing ar á vöru fram bo›i og
neyslu venj um hafa ver i› sam tvinn a› ar ö›r um og stærri sam fé lags -
leg um, efna hags leg um og menn ing ar leg um breyt ing um.26
Mér s‡n ist hins veg ar a› fla› sé eitt sem öll neyslu saga flarf a›
taka af stö›u til, hvort held ur fla› er gert hreint út e›a ekki, en fla›
er spurn ing in um hvers vegna e›a hvern ig neyslu mynst ur fólks
breyt ist: Hva› ræ› ur flví hvern ig neyslu mynst ur breyt ast? fiessa
lyk il spurn ingu má setja upp á sk‡r ari hátt: Hverj ir eru ger end urn ir
í sögu neyslu sam fé lags ins? Eru fla› ein stak ir neyt end ur, stór fyr ir -
tæki og aug l‡send ur e›a stærri sam fé lags leg ar e›a menn ing ar leg ar
form ger› ir, svo sem stétt ir e›a kyn gervi? Hvern ig fless ari spurn -
magnús sveinn helgason138
lengst af mestr ar hylli í fræ›a heim in um, og „bjart s‡n is menn“ sem segja má a›
hafi átt loka or› i›. Sjá t.d. Joel Mokyr, „Is there still life in the pessim ist case?
Consum ption during the Industri al Revolution“, Jo urnal of Economic Hi story
48:1 (mars 1988), bls. 69–92. — Pet er H. Lind ert og Jef frey G. Willi am son,
„Eng lish „Wor kers’ Liv ing Stand ards during the Industri al Revolution: A
New Look“, Economic Hi story Revi ew, 2nd. ser. 36:1 (febr. 1983), bls. 1–25. — Af
hag sögu fræ› ing um sem fjall a› hafa um tutt ug ustu öld ina má nefna Martha L.
Ol n ey, Buy now, Pay La t er: Advert is ing, Credit, and Consu m er Dura bles in the
1920s (Chapel Hill 1991).
25 Sjá til vís un 3 hér a› fram an.
26 Sara Penn ell, „Consum ption and Consu m er ism in Ear ly Modern Eng land“.
„Vöru ver öld in“ er fl‡› ing mín á hug taki henn ar „The World of Goods“.
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 138