Saga - 2006, Blaðsíða 99

i› var í rá› stefn una lagt og m.a. var Thor vald Staun ing, for sæt is -
rá› herra Dana, bo› i› auk ann arra rá› herra, emb ætt is manna og for -
ystu manna í dönsku vi› skipta lífi.21 Dan ir voru í öng um sín um yfir
flví a› missa salt fisk versl un ina úr hönd um sér, en gagn vart inn -
flutn ings versl un inni höf›u fleir einnig áhyggj ur af auk inni sam -
keppni frá Nor egi og fi‡ska landi vegna batn andi sam gangna vi›
flessi lönd. Ger›u dansk ir kaup menn sér von ir um a› fá stærri skerf
af stór aukn um kaup um Ís lend inga á gæ›a vöru ‡m iss kon ar, bæ›i
i›n a› ar vör um og n‡ lendu vör um.22 Ís lensku kaup menn irn ir á rá› -
stefn unni voru hóf lega bjart s‡n ir um auk in vi› skipti milli land -
anna og gagn r‡ndu ‡m is legt sem fleir töldu a› bet ur mætti fara.
Ágúst Flygenring, kaup ma› ur og út ger› ar ma› ur í Hafn ar fir›i,
benti á a› sam keppni vant a›i milli skipa fé lag anna tveggja, Eim -
skipa fé lags Ís lands og Sam ein a›a danska gufu skipa fé lags ins
(DFDS), sem ré›u sigl ing um til Ís lands. Gar› ar Gísla son stór kaup -
ma› ur fann a› flví hversu fast heldn ir dansk ir fram lei› end ur væru
á gamla vi› skipta hætti, flví fleir seldu vör ur a› eins fyr ir milli göngu
danskra um bo›s sala í sta› fless a› stunda beina sölu vi› ís lensk
fyr ir tæki.23 Rá› stefn an var› flannig til a› draga fram hnökra á vi› -
skipta sam bandi land anna og benda á lei› ir til úr bóta, en hún vir› -
ist ekki hafa bor i› flann ár ang ur sem dönsku kaup menn irn ir
væntu: a› fleir næ›u aft ur fyrri stö›u í Ís lands versl un inni.
Stærsta til raun in til a› blása n‡j um lífsanda í sel stö›u versl un ina
á fless um tíma var stofn un hluta fé lags, Hinna sam ein u›u ís lensku
versl ana (De for ene de Is lands forretn inger), sem fiór ar inn E. Tul ini us
kaup ma› ur og út ger› ar ma› ur stó› a› í fé lagi vi› Fr. Holme,
dansk an stór kaup mann og eig anda Gránu fé lags versl an anna. Ári›
1912 runnu sam an í eitt fé lag fimm versl an ir fiór ar ins og sex Gránu -
fé lags versl an ir og sí› ar bætt ust fleiri versl an ir vi›. Hluta fé› var 500
flús. kr. en var fljót lega auk i› í 1.700 flús. kr. Fyr ir nor› an starf a›i
fé lag i› vi› Eyja fjör›, á Siglu fir›i, Haga nes vík, Graf arósi og Sau› ár -
króki, og fyr ir aust an rak fla› versl an ir á Fá skrú›s fir›i, Rey› ar fir›i,
Eski fir›i, Sey› is fir›i, Borg ar fir›i og frá 1921 til 1924 á Brei› dals vík.
Fé lag i› átti vel gengni a› fagna í nokk ur ár, hasl a›i sér völl á Vest -
endalok dönsku verslunarinnar á íslandi 99
21 Ber etn ing om den dansk-is lands ke hand els kon fer ence. — Dan marks Rigs arkiv
[Kaup manna höfn]. Repr. i udland et. Ambassa de Reykja vik. Af lever ing 1960.
65. B.1. dansk-is landsk Hand els kon fer ence i Køben havn.
22 Ber etn ing om den dansk-is lands ke hand els kon fer ence, bls. 13–14.
23 Ber etn ing om den dansk-is lands ke hand els kon fer ence, bls. 28, 37–38.
Saga haust 2006 - TAFLA:Saga haust 2004 - NOTA 12.12.2006 13:40 Page 99