Saga - 2007, Side 7

guðni th. jóhannesson
„Ef kjarnorkusprengja spryngi yfir
Reykjavík dæju allir bæjarbúar“1
Loftvarnir og almannavarnir á Íslandi, 1951–1973
Afar lít i› hef ur ver i› fjall a› um loft varn ir og al manna varn ir á Ís landi í kalda
strí› inu. Í fless ari grein er sú saga rak in frá flví a› lög voru sett um loft varn -
ir ári› 1951 til fleirra tíma móta sem ur›u í sögu al manna varna fleg ar eld gos
hófst á Heima ey ári› 1973. Loft varna nefnd Reykja vík ur og sí› an Al manna -
varn ir rík is ins söfn u›u ney› ar birg› um, könn u›u hva› til væri af vi› un andi
sk‡l um og lög›u grunn a› vi› vör un ar kerfi, svo nokk ur dæmi séu nefnd.
For víg is menn loft varna og al manna varna sög› ust vilja mun um fangs meiri
a› ger› ir — til dæm is me› flví a› grafa kjarn orku sk‡li und ir Arn ar hól og
dreifa lei› bein ing um um skjól gegn geisla virku úr falli — en glímdu flá vi›
flann vanda a› kannski myndu fleir hræ›a frem ur en fræ›a. Svo voru ‡ms -
ir, eink um á vinstri væng stjórn mál anna, sem töldu all an vi› bún a› af flessu
tagi til einskis enda væri bæ›i óflarft og ómögu legt a› verj ast „Krúsjeff me›
kodda ver um“. Og flar var al menn ing ur yf ir leitt sama sinn is.
Um lei› og seinni heims styrj öld in hófst ger›u flest ir rá›a menn á Ís -
landi sér ljóst a› land i› gæti lent í mi›j um hild ar leikn um. Her nám
Breta hinn 10. maí 1940 sta› festi flann ugg og eins virt ist ljóst a›
fljó› in væri í meiri hættu stödd en nokkru sinni fyrr. fieg ar her væri
kom inn til Reykja vík ur flætti fijó› verj um fleim mun mik il væg ara
a› rá› ast á borg ina, vænt an lega úr lofti. fiví var ekki a› undra a›
a› eins tveim ur dög um eft ir her nám i› var loft varna nefnd Reykja -
vík ur stofn u›, und ir for mennsku Agn ars Kof oed-Han sens lög -
reglu stjóra.2
Saga XLV:2 (2007), bls. 7–44.
G R E I N A R
1 Setn ing úr staf setn ing ar prófi lands prófs mi› skóla 1946; birt ist í aug l‡s ingu um
Staf setn ing ar or›a bók ina sem kom út ári› 2006. Sjá t.d.: Morg un bla› i› 29. ágúst
2006, bls. 5.
2 BsR. A. 21089. Fund ar ger›a bók loft varna nefnd ar Reykja vík ur. Nefnd ar fund ur
12. maí 1940.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:31 PM Page 7