Saga - 2007, Page 8

8 guðni th. jóhannesson
Hætt an var vissu lega fyr ir hendi; í októ ber 1940 ré› óve› ur lík -
lega mestu um fla› a› fl‡ski flug her inn hætti vi› loft árás á Reykja -
vík.3 Tveim ur mán u› um fyrr haf›i rík is stjórn Her manns Jón as son -
ar — fijó› stjórn in — sett brá›a birg›a lög um loft varn ir og í júní
1941 voru flau sta› fest á Al flingi.4 Loft varna nefnd ir voru stofn a› ar
í ‡ms um bæj um en fram kvæmda gætti vita skuld mest í Reykja vík.
Nefnd in flar stó› í ströngu á strí›s ár un um. Hún fann og merkti
kjall ara sem gátu ver i› gó› loft varna byrgi, skipu lag›i hjálp ar sveit -
ir, setti upp sand poka varn ir vi› bygg ing ar, kom upp síren um og
stjórn stö› og stó› fyr ir loft varna æf ing um.5
All ur gang ur var fló á flví a› fólk tæki ógn ina al var lega. fiær
loft varn ir sem dyg›u gegn öfl ug um sprengju árás um myndu kosta
stór fé og valda alls kyns ama í dag legu lífi. Raun in var› flví sú a›
marg ir lands menn létu sér ógn ina ann a› hvort í léttu rúmi liggja
e›a flá a› for laga trú forn sagn anna ná›i tök um á fleim. Yr›i árás
yr›i ekk ert til bjarg ar, sög›u marg ir vi› sjálfa sig og a›ra. „Al -
manna varn ir strí›s ár anna áttu litl um skiln ingi a› mæta hjá æ›i
mörg um, rétt eins og í dag,“ rifj a›i Agn ar Kof oed-Han sen upp um
fjór um ára tug um sí› ar.6
3 fiór Whitehead, Ís land í hers hönd um (Reykja vík 2002), bls. 79.
4 Vef. Björn Fri› finns son, Al manna varn ir og áfalla flol ís lensks sam fé lags. (2005), bls.
3. <http://www.domsmal ara du neyti.is/media/er indi/Al manna varn ir_og_
afallatol_is lensks_sam felags.pdf>, sko› a› 3. jan. 2007.
5 fiór Whitehead, Bret arn ir koma. Ís land í sí› ari heims styrj öld IV (Reykja vík
1999), bls. 196–205; fiór Whitehead, Ís land í hers hönd um, bls. 79–88 og 171–196;
Gunn ar M. Magn úss, Virk i› í nor›ri I. Her nám Ís lands (Reykja vík 1947), bls.
99–107; Loft varna nefnd, Loft varn ir: lei› bein ing ar fyr ir al menn ing (Reykja vík
1940); Björn Jón Braga son, „Loft varn ar sveit ir reyk vískra skáta í sí› ari heims -
styrj öld“, fijó› mál 3:3 (2007), bls. 39–49.
6 Jó hann es Helgi, Lög reglu stjóri á strí›s ár un um. Agn ar Kof oed-Han sen rek ur minn -
ing ar sín ar (Reykja vík 1979), bls. 167. A› sama skapi hef ur lít i› ver i› fjall a› um
loft varn ir og al manna varn ir á Ís landi í kalda strí› inu. Sjá fló: Lbs.–Hbs. Atli
Rafns son, Loft varna nefnd Reykja vík ur. Loft varn ir í Reykja vík og a› ger› ir til
loft varna á 6. ára tugn um. BA-rit ger› í sagn fræ›i vi› Há skóla Ís lands, 2007;
Vef. Björn Fri› finns son, Al manna varn ir og áfalla flol ís lensks sam fé lags; Mar grét
Gu› munds dótt ir, Í flágu mann ú› ar. Saga Rau›a kross Ís lands 1924–1999 (Reykja -
vík 2000), bls. 231–255.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:31 PM Page 8