Saga - 2007, Side 48

Vand inn vi› a› lesa lífs sögu löngu lát ins manns á flenn an hátt
er sá a› okk ur hætt ir til a› meta sko› an ir sögu hetj unn ar og lífs vi› -
horf út frá sjón ar mi› um og mark mi› um sí› ari tíma og missa flar
me› sjón ar á flví sem kalla má innra sam hengi í rök semda færslu
henn ar. fiannig máta menn gjarn an stjórn mála hug mynd ir Tómas ar
vi› skrif Jóns Sig ur›s son ar, flví a› Jón hef ur or› i› eins kon ar hold -
gerv ing ur ís lenskr ar sjálf stæ› is bar áttu og flví hent ugt vi› mi› fleg -
ar felld ur er dóm ur um sko› an ir ann arra flátt tak enda í bar átt unni.8
Eins hafa mik il væg ir flætt ir í lífs sko› un um Tómas ar a› mestu
gleymst, og flá sér stak lega trú ar vi› horf hans, af flví a› fleir vekja
ekki áhuga sí› ari tíma fólks e›a eru a› mestu horfn ir úr op in berri
um ræ›u.9 fiannig hef ur or› i› til mynd af Tómasi sem eld heit um
ætt jar› ar vini, sem skrif a›i ekki um neitt ann a› en „alís lenzk mál -
efni“10 en haf›i fleg ar öllu var á botn inn hvolft næsta tak mörk u›
áhrif á ís lenska stjórn mála sögu.11 fiessi mynd er sann ar lega ekki al -
röng, en ger ir fló Tómasi Sæ munds syni og lífs vi› horf um hans ekki
fylli lega rétt til.12
En hvar eig um vi› flá a› sta› setja Tómas Sæ munds son í lit rófi
ís lenskr ar stjórn mála- og hug mynda sögu?
Svar i› vi› fless ari spurn ingu ligg ur au› vit a› fyrst og fremst í
rit um Tómas ar sjálfs, og flá ekki a› eins í fleim hluta fleirra sem
höf› ar til sam tíma okk ar held ur í öllu flví sem hann lét eft ir sig, flví
a› eins flar finn um vi› hans eig in or› og hugs an ir. Segja má a› skrif
hans skipt ist í gróf um drátt um í flrjá a› skilda flokka, sem end ur -
spegla reynd ar sko› an ir hans sjálfs á menn ing ar lífi fljó› anna. fieg -
ar meta átti „á hva›a menn ing ar tröppu ein fljó› stend ur …“, skrif -
guðmundur hálfdanarson48
8 Sjá t.d.: Gu› mund ur Hálf dan ar son, Ís lenska fljó› rík i› — upp runi og endi mörk
(Reykja vík 2001), bls. 84–85.
9 Jón Helga son bend ir á fletta í ævi sögu Tómas ar, Tómas Sæ munds son. Æfi fer ill
hans og æfi starf, bls. 134.
10 Gu› mund ur Finn boga son, „Tómas Sæ munds son“, Skírn ir 81 (1907), bls. 104;
sjá einnig Sverr ir Krist jáns son, „Ást vin ir gu› anna deyja ung ir. Frá Tómasi
Sæ munds syni og fé lög um hans“, Me› vor skip um. Ís lenzk ir ör laga flætt ir. Rit stj.
Sverr ir Krist jáns son og Tómas Gu› munds son (Reykja vík 1970), bls. 143–187.
11 Sig ur› ur Nor dal bend ir á fla› í grein um Tómas Sæ munds son, sem birt ist á
100 ára ár tí› hans, a› Tómas hafi ver i› hinn gleymdi Fjöln is ma› ur flar til
bréfa safn hans var gef i› út ári› 1907; Sig ur› ur Nor dal, „Tómas Sæ munds -
son“, Rit verk. Mann l‡s ing ar III. Svip ir. Jó hann es Nor dal haf›i um sjón me› út -
gáfu (Reykja vík 1986), bls. 15–20.
12 Jón Helga son kvart ar yfir áhuga leysi um trú ar vi› horf Tómas ar, sjá: Tómas
Sæ munds son, bls. 134.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 48