Saga - 2007, Side 60

Sam kvæmt fless um kenn ing um fólst mann legt frelsi í flví a› losa
sig und an yf ir rá› um til hneig ing anna, hlusta á rödd skyn sem inn ar
og hl‡›a flar me› gu›s or›i.
Eins og flest ir trú bræ› ur hans var Tómas sann fær› ur um a› hin
synd sam lega hli› mann legs e›l is hef›i yf ir leitt yf ir hönd ina í lífi
mann anna. Hin al menna sk‡r ing á flessu er vit an lega sú a› frá flví
hann var hrak inn úr para dís er ma› ur inn fall in skepna, en erf›a -
synd in birt ist í ‡msu formi sam kvæmt sko› un um hins trú a›a
manns. Í fyrsta lagi mátti rekja fletta til fless a› menn irn ir láta „sig
frem ur leida af flví, sem físn irn ar blása fleim í brjóst, heldurenn
hinu, sem and inn ræd ur til og til sid ferdis full komn un ar horf ir …“,
eins og Tómas sag›i í annarri ferm ing ar ræ›u sinni frá ár inu 1839. Í
ö›ru lagi, minnti hann á, fara menn „held ur ept ir hleipi dóm um og
út bordi hlut anna enn skin sam legri rann sókn; og ad síd ustu, … láta
[fleir] opt ar leid ast í blindni af venj unni, enn ad fleir fari ept ir vit ur -
legu, hugsu du rádi og viti sjálf ir ad gjöra grein fir ir breitni sinni.“57
fiessi trú ar vi› horf lit u›u alla sam fé lags s‡n Tómas ar Sæ munds son -
ar. Do› inn og drung inn, van inn og hleypi dóm arn ir, sem hann sá í
hverju skúma skoti á Ís landi voru einmitt af lei› ing fless a› menn
létu und an f‡sn um sín um í sta› fless a› leita hinn ar hreinu skyn -
semi og láta gu› stjórna lífi sínu.
Í fless um si› fer› is kenn ing um renna sam an krist in trú Tómas ar
og trú hans á mátt al fl‡›u fræ›sl unn ar til a› ‡ta und ir efna hags leg -
ar fram far ir. Helstu „tálm an ir vel geíngni vorr ar, er ætí› munu
lo›a vi› fólk i› hjá oss“, skrif ar hann á ein um sta›, eru „deíf› og
fram taks leísi, van kunn átta, óframsíni, eí›slu semi, reglu leísi, ósi› -
semi, og ann a› flessu líkt.“ fiess ir lest ir voru all ir mann in um sjálf -
rá› ir, full yrti hann, en fla› væri „til ætl anda, a› lögu legra upp eldi
og betri upp lís ing fái flessu smátt og smátt vi›rjettu, og oss skilj ist
bet ur ár frá ári, hva› ska› legt og vi› bjó›s legt fla› er.“58 Hér hlaut
presta stétt in a› leika lyk il hlut verk, flví a› henni var bæ›i ætl a› a›
sinna si› fer›i legu upp eldi fljó› ar inn ar og halda krist in dómn um
a› al fl‡› unni — sem voru reynd ar, ef rétt var á mál um hald i›, a› -
eins tvær hli› ar á sömu mynt. Köll un prest anna var „ad vera tals -
menn sann leik ans, ad inn ræta hin um úngu og hin um gömlu lær -
dóm krist in dóms ins, ad gjöra fleim skilj an legt ágjæti hans og mátt
hans til ad gjöra menn ina góda og far sæla“, bo› a›i hann starfs -
guðmundur hálfdanarson60
57 Sama rit, bls. 101.
58 Tómas Sæ munds son, „Um fólks fjölg un ina á Ís landi“, bls. 21.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 60