Saga - 2007, Page 101

Mynd un rík is stjórn ar 1917 mark a›i flátta skil í sögu ís lensku
fling stjórn ar inn ar. Í fyrsta sinn ré›u fling flokk ar mynd un rík is -
stjórn ar án af skipta kon ungs. Jafn framt voru fling flokk ar a› læra
flá grund vall ar reglu fling stjórn ar a› rá› herr ar eigi a› til heyra
fleim flokk um sem a› rík is stjórn standa. For sæt is rá› herra var›
Jón Magn ús son úr Heima stjórn ar flokki. Sjálf stæ› is flokk ur flvers -
um og Fram sókn ar flokk ur áttu einnig a› ild a› stjórn inni. fiing -
flokk ur Fram sókn ar kaus upp haf lega fling mann utan flokka,
Bene dikt Sveins son, til a› ver›a rá› herra. Vænt an leg ur for sæt is -
rá› herra „neit a›i a› ver›a vi› fleirri til nefn ingu Fram sókn ar -
flokks ins, ef til kæmi og taldi, a› slíkt val væri ekki í sam ræmi vi›
sam komu lag fla›, sem gert hef›i ver i› á milli flokk anna um skip -
un land stjórn ar. Sag›i hann, a› Fram sókn ar mönn um bæri a› velja
rá› herra úr sín um eig in flokki.“ fiing flokk ur Fram sókn ar flokks
var› vi› til mæl um Jóns Magn ús son ar og valdi ein róma Sig ur›
Jóns son sem rá› herra, „enda mun hafa flótt vi› eig andi, a› fyrsti
full trúi Fram sókn ar flokks ins í rík is stjórn væri ma› ur úr bænda -
stétt.“11
Fyrstu sam steypu stjórn inni tókst ekki a› tryggja stö› ug leika í
rík is stjórn. Stjórn Jóns Magn ús son ar fór frá í árs byrj un 1920 og tvær
næstu rík is stjórn ir höf›u m.a. rá› herra sem voru ut an flokka og
fling meiri hluti rík is stjórn ar var ótraust ur, svo ekki sé meira sagt.
Flokka skipt ing fling manna var mjög á reiki og erfitt a› halda sam -
an sam stæ› um meiri hluta fling manna a› baki rík is stjórn.
Eft ir kosn ing arn ar 1923 var› ger breyt ing í ís lensk um stjórn mál -
um. Lang flest ir fling menn skipt ust í tvo stóra flokka: Fram sókn ar -
flokk (15 fling menn) og Íhalds flokk (20), sem stofn a› ur var 1924.
Fimm fling menn til heyr›u end ur reist um Sjálf stæ› is flokki. Al fl‡›u -
flokk ur inn haf›i einn fling mann, sem starf a›i me› Fram sókn ar -
flokki. Ein ung is einn fling ma› ur var utan flokka. Eft ir tals vert flóf
vi› mynd un rík is stjórn ar tók vi› völd um meiri hluta stjórn, hrein
flokks stjórn Íhalds flokks sem naut stu›n ings tveggja ann arra fling -
manna. Í har›ri stjórn ar and stö›u á Al flingi voru fram sókn ar menn
og Al fl‡›u flokk ur.12
fiing stjórn ar ke›j an var far in a› virka sam kvæmt for skrift fling -
stjórn ar kenn ing ar um l‡› ræ›i. Í lyk il hlut verki voru stjórn mála -
flokk ar, sem bu›u fram í kosn ing um. Eft ir kosn ing ar mynd u›u
ísland á leið til lýðræðis 101
11 Agn ar Kl. Jóns son, Stjórn ar rá› Ís lands 1904–1964 I (Reykja vík 1969), bls. 156.
12 Al fling is manna tal 1845–1995 (Reykja vík 1996), bls. 54–56.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 101