Saga - 2007, Side 105

s‡na hversu al var lega hann tók fla› hlut verk fræ›i manns ins a› ein -
skor›a sig ekki vi› gagn r‡ni á ríkj andi skipu lag held ur benda á
ann a› betra. Hugs un Gu› mund ar er mjög mót u› af fling stjórn ar -
kenn ing um: Finna flarf stjórn skipu lag sem í senn vir› ir full veld is -
rétt fólks ins og trygg ir stjórn hinna fáu, bestu manna. Me› vel flókn -
un vitn ar Gu› mund ur til vit urra manna í fornöld (Platóns o.fl.),
sem hafi kom ist a› fleirri ni› ur stö›u
a› stjórn ar far i› yr›i svo best, a› ekki rje›i ein stefna (stjett e›a
flokk ur) öllu. Eng lend ing ar hafa um lang an ald ur sam ein a› í
sínu stjórn ar fari tvær stefn ur e›a fleiri: höf› ingja stjórn (kon -
ung ur, a› all, fræ›i menn, au› menn) og full trúa stjórn og telja
fla› fl‡› ing ar mesta at ri› i› í stjórn ar far inu. fiessi stefna, a› tína
fla› besta úr öll um skipu lög um og for› ast gall ana sem mest,
hef ir á vor um dög um ver i› nefnd jafn væg is stefn an.15
Gu› mund ur út list ar sí› an hvern ig koma megi á slíku jafn væg is -
skipu lagi hér lend is. Kjarni til lagna Gu› mund ar er a› gera stjórn -
mála flokka óflarfa me› flví a› taka frá fleim mik il væg asta hlut verk
fleirra í l‡› ræ› is legu fling stjórn ar skipu lagi: a› velja fólk til fling -
mennsku og setu í rík is stjórn. Meg in at ri›i sé a› tryggja flekk ingu
allra fling manna og rá› herra: Vi› Há skóla Ís lands ver›i kom i› á fót
eins árs nám skei›i,
flar sem menn fengju ‡msa nyt sam lega fræ›slu í lands hög um
vor um, stjórn skipu lagi og stjórn mál um. fia› er eng in hætta á,
a› slík ur skóli yr›i ekki vel sótt ur! … Próf frá skól an um yr›i
nokk urs kon ar fling manna próf, en vi› fla› vil ég bæta flví, a›
menn irn ir hef›u eitt hva› flarft gert og s‡nt sig n‡ta menn. Fá -
tæk um verka- og vinnu mönn um, sem hef›u gó› me› mæli frá
stjett ar bræ›r um sín um, ætti a› gefa skóla ver una me› öllu“
(bls. 50).
fiannig hafi fling menn al menna flekk ingu. Einnig flurfi a› vera á
Al flingi menn me› sér flekk ingu á hög um hinna ‡msu stétta: „All ar
stjett ir flurfa a› hafa málsvara á flingi, og fletta má tryggja á ‡ms an
hátt, fló ekki sje stjetta fling sett á fót“ (bls. 50).
Lei› ar ljós Gu› mund ar vi› a› móta regl ur um rá› herra val eru
um mæli Sól ons, lög gjafa Afl enu borg ar manna: „Jeg gaf fljó› inni
nægi lega sterka stjórn, án fless a› taka af henni fla› vald, sem henni
bar me› rjettu“ (bls. 51). Rá› herr ar skulu vera tveir: lands höf› ingi
og rá› herra. Al flingi vel ur lands höf› ingja úr hópi manna, sem
ísland á leið til lýðræðis 105
15 Gu› mund ur Hann es son, Út úr ógöng un um, bls. 42–43.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 105