Saga - 2007, Page 115

flrí skipt ingu rík is valds ins, sem tal in var svipta meiri hluta fólks ins
heilög um rétti til a› stjórna sam fé lag inu í krafti al menns kosn inga -
rétt ar og fling kosn inga. fijó› fling i› ætti a› vera æ›sta valda stofn un
fljó› fé lags ins; rík is stjórn sæti í skjóli flings ins og dóm stól ar skyldu
láta fling og fram kvæmda vald njóta vafans. All an vafa á lög mæti
sam flykktra laga og stjórn ar at höfn um skyldu dóm stól ar túlka
stjórn völd um í hag. L‡› ræ› is fljó› fé lag væri mi› st‡rt sam fé lag þar
sem fljó› fling inu væri skip a› til önd veg is. Jafn framt var kenn inga -
smi› um fling stjórn ar inn ar full kom lega ljóst a› slíkri mi› st‡r ingu
fylgdi mik il hætta á stjórn mála spill ingu; n‡tt „ein veldi“ kjör inna
l‡› skrumara ryddi sér til rúms. Sam kvæmt fling stjórn ar kenn ingu
er hægt a› koma í veg fyr ir „flingspill ingu“ me› tví flætt um a› ger› -
um.23 Ann ars veg ar me› fag legri op in berri stjórn s‡slu, flar sem op -
in ber ir starfs menn eru al far i› rá›n ir á grund velli hæfni, all ir flegn -
ar fljó› fé lags ins njóta fyllsta jafn rétt is gagn vart öll um op in ber um
stofn un um og sjálf stæ›i dóm stóla er virt. Hins veg ar flurfi stjórn -
mála flokk ar a› vera af ákve› inni teg und stjórn mála flokka, svo -
nefnd ir „fjölda flokk ar“. fietta eru flokk ar flar sem sk‡r mörk eru á
milli flokks manna og fleirra sem utan flokks ins standa. Hver
flokks ma› ur borg ar ár gjald til flokks ins. Al menn ir flokks menn fara
me› æ›sta vald í mál efn um flokks ins, móta stefnu hans og rá›a
hverj ir eru fram bjó› end ur flokks ins. Grund völl ur fjölda flokks er
sam eig in leg hug mynda fræ›i flokks manna. Umbun sér hvers
flokks manns felst í a› all ir flokks menn vinna a› fram gangi sam eig -
in legra hug sjóna. And stæ›a fjölda flokks er „fyr ir grei›slu flokk ur“.
Slík ir flokk ar eru fyrst og fremst valda blokk ir. Meg in mark mi› i› er
a› ná og halda völd um. Í fyr ir grei›slu flokki eru eink um tveir hóp -
ar: höf› ingj ar og skjól stæ› ing ar fleirra. Stjórn mála spill ing er mik il,
flokks for ingj ar fara a› halds lít i› me› völd og ge› flótta á kvar› an ir
eru al geng ar. Op in ber um gögn um og gæ› um er dreift til a› hygla
flokks mönn um og afla flokkn um fylg is.
Me› of an greinda for sögu í huga ver› ur skilj an legra hvers
vegna fleir Gu› mund ur Hann es son og Finn boga son og Hall grím ur
Hall gríms son komust all ir a› svip a›ri ni› ur stö›u um flró un ís -
lensku fling stjórn ar inn ar: Stjórn mála spill ing væri mik il og færi
vax andi. A› fleirra mati ríkti fá menn is vald í land inu. Laga setn ing
ísland á leið til lýðræðis 115
23 Hér er mik i› byggt á Kaare Strøm, sbr. t.d. grein hans „Parli ament ary
Democracy and Del egation“, Del egation and Accounta bility in Parli ament ary
Democracies, bls. 55–106.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 115