Saga - 2007, Page 138

stakra húsa sem töld ust til d‡r gripa ís lenskr ar húsa ger› ar sögu. Sí› -
an hafa ‡ms ar breyt ing ar or› i›. Nú er t.d. heim ilt a› fri›a sam stæ› -
ur húsa. Í skipu lags lög um eru ákvæ›i um ger› húsakann ana í
tengsl um vi› ger› deiliskipu lags af eldri hverf um, auk fless sem
heim ilt er a› beita hverf is vernd til a› tryggja yf ir brag› svæ›a og
götu mynd ir.
Í tengsl um vi› ger› húsakann ana hef ur ver i› lög› áhersla á
notk un svo nefndr ar SAVE-a› fer› ar. Um er a› ræ›a kerfi flar sem
lagt er fag legt mat á var› veislu gildi út frá menn ing ar sögu legu
gildi, list rænu gildi, um hverf is gildi, upp runa leika og tækni legu
ástandi. Ein stök um hús um er gef in ein kunn og flannig fund in for -
senda til sam an bur› ar og for gangs rö› un ar. SAVE-a› fer› in er flró -
u› í Dan mörku flar sem a› stæ› ur eru nokk u› a›r ar en hér og vi› -
fangs efn i› fólg i› í flví a› meta mik inn fjölda áflekkra húsa á
skömm um tíma. Hún hef ur ver i› not u› hér um skei› og reynst
hafa ‡msa kosti, flótt spurn ing ar hafi einnig vakn a›. fiar kem ur
helst til sú sér sta›a ís lenskr ar hús vernd ar hversu fá dæmi vi› eig -
um í flest um flokk um bygg inga í sam an bur›i vi› a›r ar fljó› ir me›
ríku legri bygg ing ar arf leif› í fjölda húsa tali›.
Ein saga kem ur í hug, flar sem til tek in kirkja úti á landi haf›i
ver i› svo hart leik in af seinni tíma breyt ing um a› hún fékk fall ein -
kunn á SAVE-próf inu í öll um flokk um. Kom flví til álita a› fella
hana af lista yfir fri› u› hús. Til laga um af fri› un kirkj unn ar kom
mjög illa vi› söfn u› inn. Hún var helsti vitn is bur› ur um líf og
menn ingu til tek ins sam fé lags sem eft ir stó›. Í huga heima manna
jafn gilti af nám kirkj unn ar af fri› un ar lista flví a› lífs bar átta fleirra
kyn sló›a sem henni tengd ust væri létt væg fund in. Djúpt sær› tóku
sókn ar börn in í fless ari fá mennu sókn sig til og hófu strax lag fær -
ing ar á kirkj unni af mikl um fag leg um metn a›i. Til finn ing ar af
fless um toga, sem kunna a› tengj ast ein stök um hús um, er nokk u›
sem fag leg grein ing á hús inu ein og sér mæl ir ekki held ur flyrfti a›
koma til ví› tæk ari rann sókn á sögu og gildi hvers húss. Hér lend is
hafa slík til finn inga leg at ri›i oft haft veru leg áhrif á ákvar› an ir um
var› veislu húsa.
Vi› mat á list rænu gildi húsa flarf a› huga vel a› sér stö›u ís -
lensks bygg ing ar arfs. Í fæst um til vik um stand ast lágreist fyrri tí› ar
hús okk ar sam an bur› vi› glæst an menn ing ar arf Evr ópu ríkja. Sé
eldri bygg ing ar list okk ar hins veg ar skil greind út frá for send um al -
fl‡›u húsa ger› ar (e. vernacul ar architect ure) ver› ur ni› ur sta› an önn -
ur og já kvæ› ari. Ann a› at ri›i flessu tengt er sú sta› reynd a› vi›
pétur h. ármannsson138
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 138