Saga - 2007, Page 171

Me› al ann arra n‡j unga My hres er tíma bila skipt ing hans. Hef› -
bund i› er a› tala um stein öld til 1800 f.Kr., brons öld milli 1800 og
500 e›a 200 f.Kr. og járnöld eft ir fla›. Vík inga öld er haft um tíma -
bil i› 800–1050 e.Kr. fiessi hef› bundna skipt ing er bygg› á vi› mi› -
um sem a› mörgu leyti eru or› in úr elt; t.d. er ekk ert til lit tek i› til
land bún a› ar í henni. Land bún a› ar bylt ing in hef ur or› i› æ meira
áber andi grein ing ar tæki und an far in ár og kom inn tími til a› stokka
upp flessa skipt ingu.
Í sta› hinn ar hef› bundnu skipt ing ar skipt ir My hre norsku land -
bún a› ar sög unni upp í fimm tíma bil. Hvert tíma bil ein kenn ist af
sér stakri teg und land bún a› ar og sér stakri sam fé lags ger›. Hvert
tíma bil hófst til tölu lega snöggt og ein kennd ist af örum breyt ing um
í upp hafi en sí› an löngu tíma bili stö› ug leika. Fyrsta tíma bil i› er
4000–2800 f.Kr., fleg ar fyrst er far i› a› stunda land bún a› í Nor egi.
fia› ein kenn ist af breyt ing um á gró› ur fari, sem a› eins geta staf a›
af til komu land bún a› ar. Frjó korna rann sókn ir eru lyk ill inn a›
flekk ingu á tíma bil inu. Fátt hef ur hins veg ar fund ist af forn leif um
sem land bún a› ur flessa tíma hef ur lát i› eft ir sig. Raun ar geng ur
My hre svo langt a› segja a› menn hafi ekki treyst á land bún a› sér
til fram færslu held ur hafi hann fyrst og fremst haft trú ar lega og fé -
lags lega fl‡› ingu (I, bls. 36). Vei›i skap ur inn hafi ver i› grund völl ur
lífs af kom unn ar allt til 2800.
Eft ir 2800 breytt ist fla›. Á til tölu lega skömm um tíma ur›u mikl -
ar breyt ing ar í lífs af komu, sem oft eru tengd ar út flenslu Indó evr -
ópu manna. Tali› hef ur ver i› a› inn rás hafi ver i› ger› aust an af
slétt un um nor› an vi› Svarta haf og inn rás ar menn bor i› me› sér
n‡ja menn ingu. Ekki eru all ir fræ›i menn sam mála um fletta og telja
marg ir a› breyt ing arn ar eft ir 2800 hafi or› i› vegna innri flró un ar,
fólks fjölg un ar e›a slíks. My hre legg ur sjálf ur áherslu á tísku og
breyt ing ar í hug ar fari. Eft ir 2800 var› ann ars veg ar mik il áherslu -
breyt ing í land bún a›i vi› a› kvik fjár rækt, sér stak lega sau› fjár rækt
og geita rækt, var› mik il væg ari en á›ur vi› hli› korn rækt ar, og hins
veg ar ger›i fólks fjölg un nú a› verk um a› land bún a› ur var› í fyrsta
sinn grund völl ur lífs af kom unn ar. Menn áttu ekki leng ur neitt val
(I, bls. 67–68).
Um 1500 f.Kr. koma fram sk‡r merki um stétta skipt ingu í flessu
sam fé lagi. Mikl ir haug ar voru orpn ir yfir stór höf› ingja fless og sjást
fless ir haug ar ví›a enn í Nor egi. Yf ir brag› lands lags ins var fló
frem ur lít i› breytt, skóg ar nær alls sta› ar yf ir gnæf andi og lít i› um
opi› lands lag. Um 1000 f.Kr. var› flri›ja norska land bún a› ar bylt -
hver fann upp fjósið? 171
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 171