Saga - 2007, Page 175

Túlk un arrammi Lundens kem ur fram í upp hafi bók ar inn ar. A›
hans sögn var norska bænda sam fé lag i› dæmi gert pe a sant soci ety,
sam fé lag smá bænda sem lif›u af eig in fram lei›slu og bjuggu vi›
yf ir rá› fá mennr ar stétt ar land eig enda. Hann seg ir a› norsk land -
bún a› ar saga tíma bils ins sé illa rann sök u›, sér stak lega tíma bil i›
1600–1800, sem er svip a› ástand og hér á landi. Eng in sátt sé um
túlk un á sögu tíma bils ins; eink um greini menn á um hvort sam fé -
lag i› var sjálfs flurft ar sam fé lag e›a mark a›stengt sam fé lag. Sjálf ur
not ar hann hug tak i› komm andoøkonomi um hag kerfi sam fé lags ins.
Mest ur hluti um fram fram lei›slu fór í skatta og land skuld, ekki í
versl un. fia› sé stig sem kem ur á und an mark a›s kerfi. Mik ill hluti
skatt tekna hafi ver i› fær› ur úr landi til Kaup manna hafn ar, sér stak -
lega eft ir 1520 (II, bls. 8–12).
Í upp hafi ræ› ir Lunden hrun i› í norsku sam fé lagi 1350. Íbúa tala
var 512 flús und um 1350 en kom in ni› ur í 180 flús und ári› 1520.
Or sök in var fólks fækk un af völd um plág unn ar. Hún braust fyrst út
1348 og gaus sí› an upp aft ur og aft ur, a› me› al tali á tíu ára fresti.
Lunden ræ› ir nor ræna ey›i b‡la verk efn i›, sam nor rænt rann sókn -
ar verk efni í sagn fræ›i sem fór fram 1969–1977, sem s‡ndi ólíka
mynd og mis mun andi mikla fólks fækk un í Nor egi ann ars veg ar og
Dan mörku og Sví fljó› hins veg ar. Hann bend ir á a› norsku ni› ur -
stö› urn ar komi bet ur heim og sam an vi› ni› ur stö› ur í Evr ópu en
flær dönsku og sænsku og tel ur a› a› fer› um dönsku og sænsku
sagn fræ› ing anna hafi ver i› ábóta vant. Und ir fletta má taka flví a›
ís lensk ar ni› ur stö› ur s‡na t.d. mun hærri dán ar tí›ni og au›n en
sænsku og norsku rann sókn irn ar.2 Hann ræ› ir sí› an a›r ar sk‡r ing -
ar en fólks fækk un af völd um pest ar og tel ur a› hvorki komi til
greina a› minni frjó semi jar› vegs né kóln un í ve› ur fari hafi get a›
vald i› fækk un um tvo flri›ju. fiar komi a› eins sjúk dóms sk‡r ing in
til greina (II, bls. 20–35).
A› flessu loknu ræ› ir Lunden af lei› ing ar plág unn ar fyr ir ‡msa
flætti, t.d. tekj ur af land skuld, jar› ar ver› og sam setn ingu fram -
lei›slu. Kjöt hækk a›i í ver›i og meira var fram leitt af flví en á›ur.
Sau› fé og geit um fjölg a›i. Smá b‡l um hafi fækk a› mik i› vi› pest -
ina og í Nor› ur-Nor egi fækk a›i mjög b‡l um sem fyrst og fremst
hver fann upp fjósið? 175
2 Árni Dan í el Júl í us son, Bønder i pestens tid. Óút gef in Ph.D.-rit ger› vi› Kaup -
manna hafn ar há skóla 1997. — Gunn ar Karls son og Helgi Skúli Kjart ans son,
„Plág urn ar miklu á Ís landi“, Saga XXX II (1994), bls. 11–74. — Um fjöll un
margra fræ›i manna um svarta dau›a í Sögn um 1997.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 175