Saga - 2007, Síða 190

um flau mál mik il fræ›i og ágæt lega a› gengi leg — en fleg ar kem ur a› flví
a› sko›a til tek in banns mál á Ís landi á sí› mi› öld um ver› ur sjón ar horn i›
skyndi lega mun flrengra og hef› bundn ara. Fjór›i höf u› kost ur inn er sú
mikla áhersla sem Lára legg ur á sögu speki lega grein ingu.
Ég er al ger lega sam mála Láru í flví sem kem ur fram hjá henni hva› eftir
ann a› a› fla› get ur oft ver i› mjög djúpt á upp runa ríkj andi vi› horfa til ein -
stakra at ri›a í sög unni. Sko› an ir og túlk an ir sem fyrr um voru sett ar fram,
fyr ir mörg um kyn sló› um jafn vel, halda áfram a› hafa áhrif af flví a› flær
eru ekki tekn ar til end ur sko› un ar og átor ítet in halda áfram a› end ur taka
flær enda flótt flau geri sér mis jafn lega litla grein fyr ir hversu sterk e›a veik
rök in fyr ir fleim eru. fia› er flví alltaf gagn legt fleg ar ein hver tek ur sig til og
kaf ar eft ir slík um rök um, af hjúp ar flau og s‡n ir fram á hva› flau eru gam -
al dags, úr elt, veik og röng. fia› er ör ugg lega rétt hjá Láru a› and kirkju leg -
ir for dóm ar mennta manna á 19. og 20. öld hafa lit a› fla› hvern ig fjall a› hef -
ur ver i› um kirkj una á sí› mi› öld um, og sér stak lega vi› horf til sí› ustu kafl -
ólsku bisk upanna. Hins veg ar geng ur hún of langt og hún hef›i úr litlu a›
mo›a ef ekki væri fyrir Gu› brand fior láks son og Sverri Krist jáns son. fieir
voru bá› ir aug ljós lega vil hall ir, hvor af sinni ástæ›u, og telj ast varla ver› -
ug ir and stæ› ing ar í akademískri or› ræ›u. Sta› reynd in er sú a› Láru tekst
ekki a› finna sk‡r merki um and kirkju leg vi› horf hjá fleim ís lensku fræ›i -
mönn um sem van inn er a› taka mest mark á — fyr ir utan eitt, sem er a›
vísu ansi gott, flar sem Birni fior steins syni og Gu› rúnu Ásu Gríms dótt ur
ver› ur á a› halda flví fram a› leik menn hafi ekki vi› ur kennt dóms vald
bisk ups2 — en a› ö›ru leyti hafa sagn fræ› ing ar á bor› vi› Björn, Jón Jó -
hann es son og Gunn ar Karls son ver i› nógu út smogn ir til a› láta ekki hanka
sig á flessu (a› minnsta kosti ef marka má út tekt Láru — ég hef ekki at hug -
a› fletta sjálf ur). fieir hef›u mátt njóta sann mæl is fyr ir fla› en fyr ir vik i›
ver› ur Lára svo lít i› eins og hrekkju svín á öldr un ar deild, a› ní› ast á gam -
al menn um sem eru kom in út úr heim in um. fiarna hef›i far i› bet ur á flví a›
greina rann sókn ir á ís lensku sí› mi› alda kirkj unni al mennt, en slík grein ing
hef›i ör ugg lega skil a› sk‡r ari mynd af ríkj andi for dóm um — og ég er ekk -
ert a› ef ast um flá. Ekk ert slíkt er a› finna í rit ger› inni, ein ung is upp taln -
ingu á fleim fræ›i mönn um sem hafa skrif a› um efn i› (á bls. 20) og sí› an
hef› bundn ar skylm ing ar vi› dau›a karla um ein stök efn is at ri›i eft ir flví
sem flau eru tek in til um ræ›u.
Al veg eins og al fljó› legt sjón ar horn gagn ast Láru vel vi› grein ingu á
kirkju rétti og áhrif um hans hef›i ver i› gagn legt a› nota sams kon ar sjón ar -
horn líka á grein ingu á sagn fræ›i legri or› ræ›u um sí› mi› alda kirkj una, en
eng in til raun er ger› til fless í rit ger› inni, né til a› gera grein fyr ir stö›u
hinn ar al fljó› legu um ræ›u um fla› efni. Mi› a› vi› yf ir l‡st ar sko› an ir Láru
er fla› ein kenni legt a› henni skuli finn ast a› sögu speki leg grein ing á um -
orri vésteinsson190
2 Björn fior steins son og Gu› rún Ása Gríms dótt ir, „Enska öld in“. Saga Ís lands V
(Reykja vík 1990), bls. 3–216, hér bls. 134.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 190