Saga - 2007, Page 205

Í fyrsta kafla er gef i› sögu legt yf ir lit um Lauf ás og leidd ar sam an mis -
mun andi heim ild ir um bú setu flar. Elstu heim ild irn ar eru sam hljóma flótt
ólík ar séu um fla› a› bú skap ur hafi haf ist í Lauf ási á 10. öld. Heim ild ir
fless ar eru ann ars veg ar bút ur af sver›i sem fannst í hei› inni gröf (bls. 49)
og hins veg ar bók mennta arf ur inn, svo sem frá sögn Brennu-Njáls sögu um
n‡tt go› or› Laufæs inga (bls. 49) um lei› og fimmt ar dóm ur var sett ur. Stórt
er stikl a› á fyrstu öld um í sögu Lauf áss en frá 14. til 20. ald ar kall ar Hör› -
ur alla sta› ar hald ara til sögu, yfir flrjá tíu tals ins. Saga sta› ar hald ara í Lauf -
ási er merki leg heim ild um sta›, per són ur og hags muna tengsl, svo sem
milli sta› ar hald ara og Hóla sta› ar, og ljóst er a› fla› voru eng ar til vilj an ir
hverj ir sátu vild ar jör› ina Lauf ás.
Vi› rann sókn ir á Lauf ás bæ geng ur Hör› ur út frá eig in húsa könn un og
fer í saumana á 18 út tekt um frá 1559 til 1924. Hann not ar tíma ás inn í bá› ar
átt ir í fless um kafla og er fla› und an tekn ing flví yf ir leitt rek ur hann sig frá
for tí› til nú tí› ar. fiarna fer hann fyrst öf uga lei› frá nú tí› til for tí› ar, en
sn‡r svo vi› og ger ir grein fyr ir helstu breyt ing um á bæj ar hús un um frá for -
tí› til okk ar tíma. Hör› ur seg ir flró un bæj ar húsa í Lauf ási vera í sam ræmi
vi› flró un fleirra nor› lensku torf bæja sem hann mi› ar Lauf ás rann sókn ina
helst vi›, sem eru: Grenj a› ar sta› ur í A› al dal, Hrafna gil og Saur bær í Eyja -
fir›i, og Glaum bær í Skaga fir›i. Alla sta› ina og fleiri til sko› ar hann í bygg -
ing ar sögu legu sam hengi, sem er afar mik il vægt fyr ir flá sem eiga eft ir a›
feta sló› Har› ar milli heim ilda um bygg ing ar arf fljó› ar inn ar e›a vinna
húsakann an ir. fieir kafl ar bók ar inn ar flar sem hann birt ir okk ur ni› ur stö› -
ur sam an bur› ar rann sókn anna eiga eft ir a› ver›a lei› ar stef rann sak enda og
upp spretta fjölda rann sókna fleg ar fram lí›a stund ir. Hör› ur rek ur flró un
bæj ar húsa, upp bygg ingu og inn an smí›i, á ein fald an og aug ljós an hátt og
leit ar ví›a fanga til sam an bur› ar, bæ›i hér lend is og er lend is. Hann út sk‡r -
ir vel fimm mis mun andi ger› ir tré grind ar og timb ur veggja í hús um: stólpa-
verk, stokkverk, bol verk, staf verk og bind ings verk, og legg ur meg in -
áherslu á staf verk og bind ings verk, sem eru flær tvær ger› ir sem ein kennt
hafa ís lenska húsa smí›i. Gott er a› fá ábend ingu Har› ar um óná kvæmni
og mis mun gam alla mæli ein inga, svo sem lengd staf gólfa (bls. 71) flví oft
er erfitt a› meta hva› á vi› fleg ar bor in eru sam an mál út tekta og ann arra
upp mæl inga á mis mun andi tím um, t.d. vi› forn leifa upp gröft.
Um fjöll un um úti hús in er glögg og henni fylgja ómet an leg ar teikn ing -
ar og ljós mynd ir. fia› hvern ig hann set ur flær í bygg ing ar sögu legt sam -
hengi vi› úti hús um allt land skipt ir máli flví flannig dreg ur hann fram
fleiri ein kenni og flró un ar lín ur. Í flví sam hengi seg ir hann a› ekk ert komi á
óvart og mi› ar flá vi› fla› sem hann hef ur á›ur rit a› um flau mál.
Hör› ur „fer í hús“ ví›a um land til a› gera grein fyr ir mis mun andi af -
brig› um og heim ild um og vitn is bur›i húsa leifa og út sk‡r ir grinda vi›i og
flak ger› ir. fiar næst sn‡r hann sér a› upp bygg ingu, inn an smí›i og lausa -
mun um í Lauf ás bæ og rek ur sig frá einu húsi í ann a›. Upp l‡s ing ar um inn -
bú fær hann úr dán ar bús upp skrift um og vísi tasí um bisk upa og frá rann -
ritdómar 205
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 205