Saga - 2007, Side 210

mál efni sem oft hef ur lít i› ver i› fjall a› um í sögu rit um, flar á me› al
kennslu bók um. Fram lag fræ›i mann anna breyt ir flví fló ekki a› Ís land í ald -
anna rás er ekki fræ›i rit. Bók in er fyrst og fremst ætl u› al menn ingi, ekki
sagn fræ› ing um.
fieg ar fjall a› er um heila öld í einni bók hljóta oft a› vakna spurn ing ar
um fla› hverju skuli segja frá, hverju eigi a› sleppa og hversu ít ar lega skuli
fjalla um ein stök at ri›i. Um slíkt má au› vit a› alltaf deila. Sumu hef›i a›
mati und ir rit a›s mátt gera ít ar legri skil, til dæm is vest ur fer› um Ís lend inga
á seinni hluta ald ar inn ar. Spyrja má hvort ekki hef›i ver i› full ástæ›a til a›
fjalla um vest ur fer› irn ar í fræ›i legri yf ir lits grein, svo veiga mik ill flátt ur í
fljó› ar sög unni sem flær voru. Ann a› at ri›i sem nefna má er a› ekki er tek -
i› neitt upp úr fjöl mörg um bla›a- og tíma rits grein um sem birt ust um alda -
mót in 1900 flar sem leit ast var vi› a› „gera upp“ 19. öld ina. fia› hef›i ver -
i› vel vi› hæfi í bók ar lok. Ef hins veg ar spurt er hvort ekki hef›i mátt
sleppa ein hverju e›a stytta leita fyrst á hug ann frá sagn ir af slys um og
mann tjóni. Ekki ver› ur tölu kom i› á alla flá sem drukkna á sí› um bók ar -
inn ar. fieim hef›i a› ósekju mátt fækka dá lít i›. Slys eru au› vit a› frétt næm
og flví kannski e›li legt a› fleim sé gert hátt und ir höf›i í riti sem flessu. En
er víst a› fletta sé fla› sem vek ur mest an áhuga les enda?
„Fyrsti ís lenski kyn skipt ing ur inn“ heit ir frá sögn á bls. 42. fietta er dæmi
um fyr ir sögn sem fang ar at hygli les anda. Lang flest ar fyr ir sagn ir eru vel
or› a› ar og gríp andi. „Sau›a fljóf ar einn og átta“ (bls. 111) er ann a› dæmi.
Á bls. 36 er frá sögn sem ber yf ir skrift ina „Mæ›g ur ald ar inn ar“. Fimm a›r -
ir sam nefnd ir kafl ar koma svo sí› ar í bók inni (bls. 79, 126, 171, 218, 315). Í
fleim er sagt frá Rósu Gu› munds dótt ur (Skáld-Rósu) og dótt ur henn ar Sig -
rí›i Ólafs dótt ur. Les andi fylgist me› lífs hlaupi og ör lög um mæ›gn anna.
Sama er gert me› „fe›ga ald ar inn ar“, flá Svein björn Eg ils son og Bene dikt
Grön dal (sjá bls. 61, 193, 241, 288, 337, 390 og 435). fietta er gó› hug mynd
og skemmti legt a› rekast á sama fólk i› aft ur og aft ur á nokk urra ára fresti.
A› al höf und ur rits ins hef›i al veg mátt gera meira af slíku, vera órag ari vi›
a› feta ótro›n ar sló› ir og brjót ast oft ar und an har› stjórn ár anna, ef svo má
taka til or›a. Au› vit a› er sagt frá ótal ein stak ling um í bók inni. Hef›i fló
ekki mátt gera fla› skipu leg ar og mark viss ar? Vinnu ma› ur og vinnu kona,
bóndi og hús freyja, flurra bú› ar ma› ur, prest ur, valds ma› ur — hef›i ekki
mátt reyna a› per sónu gera flessa fljó› fé lags hópa oft ar í lík ingu vi› fla› sem
gert er me› mæ›g ur og fe›ga ald ar inn ar?
Í for mála seg ir Bjarki Bjarna son, a› al höf und ur rits ins, a› Ís landi í ald -
anna rás 1800–1899 sé ætl a› a› ver›a „trú ver› ug ur ald ar speg ill“. Varla
ver› ur ann a› sagt en a› fla› hafi tek ist flótt í sumu hef›i án efa mátt gera
bet ur, eins og hér hef ur ver i› bent á. Bók inni er fyrst og fremst ætl a› a›
höf›a til al menn ings og glæ›a áhuga fólks á for tí› inni. Hana ber fless
vegna au› vit a› fyrst og fremst a› meta út frá flví sjón ar mi›i. Áhuga söm -
um les end um opn ast heill andi heim ur á sí› um bók ar inn ar. Au› velt er a›
gleyma sér vi› lest ur inn og hverfa inn í flessa ver öld sem var.
ritdómar210
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 210