Saga - 2007, Page 220

fior leif ur Fri› riks son upp vi› fangs efni sitt, og mi› a› vi› frá sögn bók ar inn -
ar gef ur flessi sund ur grein ing sögu flátt anna sanna mynd af sögu a.m.k.
flessa verka l‡›s fé lags.
Fyrst vil ég minn ast á at ri› i› sem hér var nefnt sí› ast, „mynd ir af
hvunn dags lífi verka manna“. Me› flví stækk ar fior leif ur vi› fangs efni sitt í
fleirri trú a› „skiln ing ur á kjara bar áttu verka fólks flurfi a› hvíla á flekk ingu
á fé lags legri um gjör› fless“ (bls. 17). Saga fé laga og stofn ana sem bygg› er
á ger›a bók um á alltaf á hættu a› ver›a flurr og lei› in leg. fior leif ur skrif ar
tvo all stóra kafla sem l‡sa lifn a› ar hátt um og a› bún a›i verka fólks í Reykja -
vík, „Fæ›i“ og „Hí b‡li og klæ›n a› ur“, alls rúm lega 40 bla› sí› ur. fiar er
brug› i› upp ljósi á flau kjör sem fé lag i› setti sér a› bæta. fior leif ur hef ur
lagt alú› vi› flessa kafla, fleir gera sög una læsi legri og ég álít a› flar sé tals -
vert n‡tt efni, a.m.k. fyllri fram setn ing en á›ur hef ur birst í ís lenskri verka -
l‡›s sögu. Hann bygg ir flar á ríku leg um gögn um Dags brún ar en not fær ir
sér einnig vel dag bæk ur, bréf og a›r ar frá sagn ir verka fólks.
Af of an nefnd um flrem ur „meg in sto› um“ í bar áttu ís lenskr ar verka -
l‡›s hreyf ing ar eru tvær flær fyrri, fag legt starf og póli tísk bar átta, eins og
und ir rit a› ur átti von á, en sú flri›ja, sam vinnu rekst ur, hljóm ar ekki eins
kunn ug lega. Vi› lest ur inn kem ur á dag inn a› margt í starfi Verka manna -
fé lags ins Dags brún ar fyrstu ára tug ina — sér stak lega á fyrri hluta fless tíma
sem hér um ræ› ir — er ólíkt hef› bund inni bar áttu stétt ar fé laga. fiá fer ekki
mjög mik i› fyr ir flví sem vi› vana lega tengj um vi› verka l‡›s bar áttu, a›
fylkja verka fólki til kjara bar áttu, berj ast fyr ir samn ings rétti, efla sam taka -
mátt inn, heyja verk föll o.s.frv. Meira fer í póli tísku bar átt una, fyrst og
fremst fram bo› Dags brún ar til bæj ar stjórn ar Reykja vík ur á ár un um
1908–1914 og enn meira fer fyr ir flri›ju sto› inni: ‡ms um til raun um til rekst -
urs á sam vinnu formi og í sjálfs hjálp ar skyni. fietta hygg ég a› sé óvenju legt
í al fljó› leg um sam an bur›i og teng ist árei› an lega hinni sterku sam vinnu -
hreyf ingu hér, me› upp haf sitt og kjör land til sveita. Í sam ræmi vi› fla› var
fyrsti for ma› ur fé lags ins smjör búa-, hrossa rækt ar- og naut gripa rækt ar -
rá›u naut ur, Sig ur› ur Sig ur›s son. Ekki nóg me› fla›: firír af fjór um fyrstu
for mönn um Dags brún ar voru bú fræ› ing ar. fiessi mennt un for ystu mann -
anna var „tákn ræn fyr ir sam spil íhalds samr ar bænda menn ing ar sem var a›
flosna upp og vax andi verka l‡›s hreyf ing ar“ (bls. 143). Einn mik il væg ur til -
gang ur Dags brún ar vi› stofn un vir› ist hafa ver i› a› veita vi› nám gegn
óheftu a› streymi sveita fólks (bls. 53) og á flri›ja ára tugn um leit a›i fé lag i›
reglu lega a› sto› ar bæj ar yf ir valda vi› fla› verk efni. „Bænd ur og verka -
menn áttu sam eig in legra hags muna a› gæta hva› var› a›i a› ná stjórn á
fólks flótt an um úr sveit á möl“ (bls. 43) af flví hann var bænd um baga leg ur
og skóp um lei› hóf lausa sam keppni um vinn una í bæn um. fior leif ur seg ir
fla› geta a› nokkru sk‡rt mik inn áhuga bænda sinna á mál efn um Dags -
brún ar (bls. 43). En mál i› versn ar fleg ar flessi áhugi er sk‡r› ur frek ar.
Hamla flurfti gegn launa hækk un um me› al verka fólks flví a› „mikl ar
launa hækk an ir gátu hæg lega haft í för me› sér a› fólks flótti úr sveit um yk -
ritdómar220
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 220