Saga - 2007, Qupperneq 224

ildar‡ni hans, yf ir s‡n ar og fram setn ing ar. Segja má a› fior grím ur leysi fla›
verk vel af hendi, fló svo finna megi a› á stöku sta›.
Stjórn hinna vinn andi stétta 1934–1938, sam stjórn Fram sókn ar flokks og
Al fl‡›u flokks, var fyrsta rík is stjórn á Ís landi me› a› ild jafn a› ar manna.
Und ir for ystu Har ald ar Gu› munds son ar, rá› herra Al fl‡›u flokks ins, kom
hún á al manna trygg ing um hér á landi. Al fl‡›u trygg ing arn ar, eins og flær
köll u› ust í fyrstu, ná›u til sjúkra-, ör orku-, elli-, at vinnu leys is- og slysa -
trygg inga. Einn flátt ur trygg ing anna frá 1936 ná›i fló aldrei a› ver›a a›
veru leika. fia› voru at vinnu leys is trygg ing arn ar. Lög in ger›u rá› fyr ir a›
stétt ar fé lög in stofn u›u hvert sinn at vinnu leys is sjó› me› i› gjöld um frá fé -
lags mönn um en ríki og sveit ar fé lög greiddu jafn mik i› á móti. Ekk ert fé lag
treysti sér til a› leggja slíkt á me› limi sína og var› flessi hluti lag anna flví
dau› ur bók staf ur. fieg ar al manna trygg inga lög in voru end ur sko› u› í tí›
n‡ sköp un ar stjórn ar inn ar 1945–1946 var at vinnu leys is hlut inn skil inn eft ir.
Til lög ur Jóns Blön dal hag fræ› ings um at vinnu stofn un og at vinnu leys is -
bæt ur ná›u aldrei fram a› ganga. fia› var flví ekki fyrr en 1956, tutt ugu
árum eft ir a› lög voru sett um al manna trygg ing ar, a› at vinnu leys is trygg -
ing ar ur›u a› veru leika á Ís landi. Fyr ir heit um at vinnu leys is bæt ur ur›u
lyk ill inn a› lausn margra vikna verk falls Al fl‡›u sam bands fé laga vor i›
1955. Verka l‡›s hreyf ing in taldi sig flví me› réttu eiga frum bur› ar rétt inn á
At vinnu leys is trygg inga sjó›i og sú hug mynd lif ir enn, fló a› margt hafi
breyst á fleirri hálfu öld sem li› in er.
Í inn gangi sín um seg ir fior grím ur a› ekk ert hafi á›ur ver i› rit a› um at -
vinnu leys is trygg ing ar á Ís landi, „svo heit i› geti“ (bls. 8). fia› má rétt vera
og fla› sem meira er, merk ustu rit á ís lensku um sögu al manna trygg inga
eru or› in all göm ul og óa› gengi leg. fiar er átt vi› rit Jóns Blön dal hag fræ› -
ings (1907–1947), Al manna trygg ing ar á Ís landi, sem hann skrif a›i ásamt Jó -
hanni Sæ munds syni lækni og kom út 1945, og Fé lags mál á Ís landi, sem fyrst
kom út 1942 og sí› ar 1956 sem hluti af fjór›a bindi Sögu Al fling is. A› ósekju
hef›i mátt nefna flátt Jóns í flessu efni og n‡ta sér skrif hans. Enn frem ur má
nefna a› Gils Gu› munds son tók sam an rit i› Al manna trygg ing ar á Ís landi í
til efni 50 ára af mæl is Trygg inga stofn un ar rík is ins, fló a› bók in kæmi ekki
út fyrr en 1992. fia› er um hugs un ar efni a› litl ar rann sókn ir á sögu al -
manna trygg inga hér á landi hafa m.a. leitt til fless a› ‡ms ar m‡t ur um upp -
haf og flró un fleirra mála hafa feng i› a› lifa gó›u lífi í stjórn mála um ræ›u
allt fram á flenn an dag. Bók fior gríms og frek ari rann sókn ir á verka l‡›s- og
fé lags mál um munu a› lík ind um bæta flar úr. Segja má a› slík um ræ›a hafi
fleg ar far i› af sta› me› grein ar gó› um rit dómi Jóns Bald vins Hanni bals son -
ar, fyrr ver andi for manns Al fl‡›u flokks ins, um flessa bók (Les bók Morg un -
bla›s ins 29. maí 2007, bls. 4–5).
Í bók sinni flétt ar fior grím ur sam an flró un at vinnu hátta og at vinnu -
ástands frá upp hafi 20. ald ar til ald ar loka. Árs tí›a bund i› at vinnu leysi var
föst stær› í ungu flétt b‡l is fljó› fé lagi. fiar á ofan bætt ust stærri sveifl ur í
efna hags mál um, fleg ar verka fólk bjó vi› næga at vinnu og upp grip eitt ári›
ritdómar224
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 224