Saga - 2007, Side 226

sama streng. Einn styrk ur bók ar inn ar er a› draga fram hug mynda fræ›i leg -
an ágrein ing vinstri og hægri manna hisp urs laust.
fieg ar l‡st er upp hafs ár um at vinnu leys is trygg inga kem ur fró› leg frá -
sögn um mán a› ar langt fer›a lag sem „Gu› mund ur nokk ur Ágústs son“ fór
um Aust ur land vet ur inn 1957 til a› heim sækja verka l‡›s fé lög og kanna
vi› horf og starf fé lag anna í sam bandi vi› hina n‡ju lög gjöf um at vinnu leys -
is trygg ing ar (bls. 111–115). Ekki kem ur fram nein frek ari sk‡r ing á flessu
fer›a lagi, sem full yrt er a› hafi ver i› á veg um sjó›s ins. Sk‡rsla Gu› mund -
ar til fé lags mála rá›u neyt is er hin fró› leg asta. Bók ar höf und ur reyn ir ekki
a› setja flessa fer› í sam hengi vi› vinstri stjórn ina, sem mynd u› var 1956
og Hanni bal Valdi mars son for seti ASÍ tók sæti í sem fé lags mála rá› herra,
e›a störf Gu› mund ar fyr ir Al fl‡›u sam band Ís lands um svip a› leyti. Var
fla› ef til vill er ind reki ASÍ sem fór um Aust ur land á veg um sam bands ins
og kann a›i um lei› hvern ig n‡ju lög in um at vinnu leys is bæt ur virk u›u?
Á nokkrum stö› um gæt ir óná kvæmni flar sem l‡st er flró un stjórn mála
og vafa sam ar full yr› ing ar má flar finna. Sagt er a› Al fl‡›u flokk ur inn hafi
end ur heimt ári› 1923 fling sæti sitt í Reykja vík, sem hann tap a›i 1919 (bls.
28). Hi› rétta er a› flokk ur inn vann aft ur fling sæti í Reykja vík í auka kosn -
ing um 1921, fleg ar fling mönn um höf u› sta› ar ins var fjölg a› úr tveim í fjóra.
fiá var for ma› ur flokks ins Jón Bald vins son fyrst kjör inn á fling. fiá er eng in
sk‡r ing gef in á flví a› Hé› inn Valdi mars son er allt í einu kom inn á fling í
árs byrj un 1927, fleg ar hann lag›i fram frum varp um at vinnu leys is sk‡rsl ur
(bls. 32–33), en hann var kjör inn á fling í auka kosn ing um í Reykja vík haust -
i› 1926, eft ir a› Jón Bald vins son var lands kjör inn um sum ar i›. fia› get ur
ver i› erfitt a› ein falda flók inn veru leika án fless a› merk ing skolist til.
fieg ar sagt er frá Kveld úlfs mál um (bls. 68) kem ur rétti lega fram a› Ólaf -
ur Thors og Jónas Jóns son frá Hriflu, for menn Sjálf stæ› is flokks og Fram -
sókn ar flokks, n‡ttu sér setu sína í stjórn Lands bank ans til a› bjarga Kveld -
úlfi frá gjald flroti. fia› var gert me› flví a› taka ve› í eign um Thors Jen sen
og sona hans, en til lög ur um upp skipt ingu og sölu ein stakra hluta Kveld -
úlfs gengu ekki fram á fless um árum eins og sagt er (til vitn a› rit Helga
Skúla Kjart ans son ar, Ís land á 20. öld, bls. 138, seg ir rétti lega frá flessu at ri›i).
Aft ur kem ur Ólaf ur Thors vi› sögu vi› mynd un n‡ sköp un ar stjórn ar inn ar
1944. Um mæli sem hon um eru eign u› um bestu al manna trygg inga lög í
heim in um eru or› in a› ein hvers kon ar go› sögn. Í ævi sögu Ein ars Ol geirs -
son ar er fla› Ólaf ur sem b‡snast yfir kröf um kratanna um lög gjöf eins og
best ger ist í heim in um en seg ir svo: „Ég aksept era fletta allt“, og bæt ir vi›:
„Vi› fáum ein hverja menn til fless a› or›a fletta af viti í stjórn ar sátt mál an -
um …“ (Jón Gu›na son, Ís land í skugga heims valda stefn unn ar (Reykja vík
1980), bls. 168). Í stjórn ar sátt mál an um voru kröf ur Al fl‡›u flokks ins or› a› -
ar svo: „[A]› kom i› ver›i á á næsta ári svo full komnu kerfi al manna trygg -
inga, sem nái til allr ar fljó› ar inn ar, án til lits til stétta e›a efna hags, a› Ís land
ver›i á flessu svi›i í fremstu rö› ná granna fljó› anna“ (Gils Gu› munds son,
Al manna trygg ing ar á Ís landi, bls. 97).
ritdómar226
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 226