Saga - 2007, Page 231

a› vísa til fijó› ólfs. Óneit an lega er samt gam an fyr ir les anda a› hafa flær
flarna í sjálfu rit inu — og fá flær flannig beint í æ›. A› eins eitt at ri›i í vi› -
bót: fiarf endi lega a› vera upp hrópun ar merki á eft ir sic [sic!]? Er ekki tími
til kom inn a› af leggja flenn an si› sem ber vott um a› eitt hva› veru lega
hneyksl an legt sé á fer› en ekki bara pennaglöp?
Ann ars á fletta rit mik i› hrós skil i›. Mjög hef ur ver i› vand a› til út gáf -
unn ar; merki leg ar mynd ir, mjög smekk leg kápa og óvenju fal legt band
pr‡›a rit i›. Mik ill feng ur er a› fless ari út gáfu. Hér eru gef in út afar merki -
leg bréf milli tveggja for ystu manna í sjálf stæ› is bar áttu Ís lend inga, ómet an -
leg ar frum heim ild ir sem munu n‡t ast fræ›i mönn um í sam tí› og um alla
fram tí› — flví frum heim ild ir breyt ast ekki.
Anna Agn ars dótt ir
Jón Þ. Þór, DR. VALTÝR. ÆVISAGA. Bókaútgáfan Hólar. Akureyri
2004. 341 bls. Myndir og mannanafnaskrá.
Árið 2004 var haldið upp á aldarafmæli heimastjórnar á Íslandi með pompi
og prakt. Hátíðarhöldin voru fjölbreytt: sýningar opnaðar, vefsíður hann -
aðar, bækur gefnar út og ráðstefnur skipulagðar víða um land, svo nokkuð
sé nefnt. Kastljósið beindist bæði að vissum einstaklingum og fjölmörgum
sviðum þess nútímalega samfélags sem var að skjóta kröftug um rótum hér
á landi á fyrstu áratugum 20. aldar. Sá einstaklingur sem fékk mesta athygli
var, eins og kunnugt er, fyrsti innlendi ráðherrann, Hannes Hafstein. Sú
mikla athygli, sem er auðvitað ekki ný af nálinni, hefur orðið til þess að
ýmsir samtíðarmenn Hannesar hafa mátt gera sér það að góðu að sitja í
skuggavarpinu af honum.
Á umræddu aldarafmæli kom út ævisaga sem fór heldur minna fyrir en
flestum þáttum í hinum opinberu hátíðarhöldum. Þó er þetta saga af ein -
staklingi sem hefur stundum verið kallaður „höfundur heimastjórnar“. Hér
er átt við ævisögu dr. Valtýs Guðmundssonar eftir Jón Þ. Þór sagn fræðing.
Sú venja að láta lærdómstitil fylgja skírnarnafni Valtýs, eins og sést vel í
hnitmiðuðum titli þessarar bókar, segir líklega margt um sögupersónuna.
Uppvöxtur hans bar þess þó engin merki að hann ætti eftir að verða
þekktur stjórnmálamaður og virðulegur háskólakennari. Hver var eigin -
lega þessi Valtýr?
Valtýr Guðmundsson fæddist á Skagaströnd vorið 1860, sonur Guð -
mundar Einarssonar sýsluskrifara og Valdísar Guðmundsdóttur. Þau gift -
ust ekki og var Valtýr fyrstu árin hjá föður sínum. Hann lést hins vegar
þegar Valtýr var á fimmta ári og var honum þá komið í fóstur. Þegar Valtýr
var á tólfta ári flutti hann til móður sinnar en strauk þaðan tveimur árum
ritdómar 231
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 231