Tímarit Máls og menningar - 01.06.2015, Síða 73

„ H v e r s v e g n a e r f ó l k i á s k a pa ð a ð v e r a s v o n a e i n m a n a ? “
TMM 2015 · 2 73
og þjáningar gelgjuskeiðsins“ (18) í eigin pínulitla heimi. Honum gengur
illa að tengjast öðru fólki en hjónabandið færir honum loksins frið sem er
svo snarlega rofinn þegar Shimamoto birtist allt í einu að nýju, ægifögur
og dularfull. Veröld Hajime, sem hann hélt að væri rammbyggð, örugg og
ástrík, er við það að hrynja og yfir hann hellist gamalkunnug tilfinning
ófullnægju og einmanaleika. Án Shimamoto er lífið með öllum sínum
dásemdum einskis virði og Hajime eins og „strandaglópur í loftleysinu á
yfirborði mánans“ (144). Tómið í lífi hans verður ekki fyllt og eftir samvistir
við Shimamoto getur hann ekki snúið aftur til fyrri tilveru (166). Undir
lygnu yfirborði sögunnar er einhver strengur sem er magnaður af stílgaldri,
fínlegum tengingum og vísunum. Samtöl og lýsingar á t.d. útliti, klæðnaði og
hversdagslegustu athöfnum eins og að keyra í vinnuna eru skrifuð af raunsæi
og nostursemi og minna á tölvuleik með vandaðri grafík.
Í Sunnan við mærin skarast heimar, renna saman og rekast á: formföst
veröld þess sem var og veröld verðbréfabrasks, háhýsa og jazz-bara; heimar
austurs og vesturs; ókunnur heimur Shimamoto; brothætt veröld fyrstu
kærustu Hajime sem hann lagði í rúst af grimmd og sjálfselsku; heimur
bernsku og sakleysis, minninga og eftirsjár. Sagan vekur upp krefjandi
spurningar um flókið nútímalíf sem hver verður að svara fyrir sig.
Önnur bók Murakami sem kom út á íslensku í þýðingu Ugga er Spútnik-
Ástin (2003). Sögumaðurinn K (Murakami er mikill Kafka-aðdáandi2) er
einfari sem glímir við eilífðarspurningar um tilgang lífsins. Eina mann-
eskjan sem hann hleypir að sér er skólasystir hans, Sumire. Vinátta þeirra er
djúp og þróast í leynilega ást hjá honum en hún verður skyndilega bálskotin
í Miu, giftri konu sem er bæði tilfinningalaus og kynköld. Þær stöllur eru í
fríi á grískri eyju að sóla sig, synda og spjalla á kaffihúsi um ketti (þeir eru
víða í verkum Murakami enda Japanir miklir kattaunnendur) þegar ógæfan
dynur yfir. Miu hefur samband við K sem fer að leita hennar á eyjunni.
Hann er sannfærður um að Sumire hafi snúið til annarlegs hliðarheims
og seiðandi tónlist dregur hann upp fjallstind þar sem hann verður fyrir
magnaðri mæra reynslu. Hann sogast ofan í djúpið, öll rökhugsun hverfur,
tíminn leysist upp og merking og hverfulleiki tengjast hættulegum böndum.
Hann lætur ekki undan heldur spornar við af öllu afli og tekst að komast til
sjálfs sín. Þá sér hann óvænt samhengi í hlutunum:
Á himninum virtist máninn vofa yfir ískyggilega skammt yfir tindinum. Hörð kúla
úr steini, húðin uppétin af hinni miskunnarlausu tönn tímans. Ógnvænlegir skugg-
arnir á yfirborði hans voru blindar krabbameinsfrumur sem teygðu út skynjara sína
í átt að lífsins yl. Tunglskinið bjagaði öll hljóð, skolaði burt allri merkingu, sveipaði
sérhvern huga glundroða. Í tunglskininu hafði Miu séð sitt annað sjálf. Það lokkaði
köttinn hennar Sumire eitthvað burt. Það sá til þess að Sumire hvarf. Og það leiddi
mig hingað, seiddi mig með tónlist sem – að öllum líkindum – var aldrei til. Fyrir
framan mig var botnlaust myrkur; að baki mér heimur daufrar birtu. Ég stóð þarna