Tímarit Máls og menningar - 01.11.2015, Qupperneq 45

TMM 2015 · 4 45
Andrés Eiríksson
Hin gula strönd Sinbaðs
Sveitin Sligo í lífi og list Williams Butler Yeats
Í ár er þess minnst að ein og hálf öld er liðin frá fæðingu írska ljóðskáldsins
Williams Butler Yeats, sem fæddist 13. júní 1865.1 Útgefin ljóð hans spanna
fimm og hálfan áratug, 1885–1939. Hann er eitt höfuðskálda enskrar tungu
tveggja alda og tvennra ólíkra tíma í ljóðagerð. Sé mið tekið af lýðhylli er hann
líka ótvírætt Þjóðskáld Írlands. Yeats fékk Nóbelsverðlaun í bókmenntum
1923, fyrstur Íra.2 Að sögn dómnefndar fékk hann þau fyrir „upptendraða
ljóðagerð sem á mikilfenglegan listrænan hátt tjáir anda heillar þjóðar.“
Yeats var enn fremur alhliða menningarstólpi, einn forsprakka hinnar
gelísku endurreisnar, þjóðsagnasafnari, leikskáld, stofnandi og stjórnandi
þjóðleikhúss Íra. Það er því ekki að undra að stórafmæli skáldsins sé fagnað
með pompi og prakt og fjölda menningarviðburða á Írlandi og víðar.3 Mest
fagna þó íbúar sýslunnar Sligo og samnefnds höfuðstaðar. Hafa þeir heiðrað
minningu Yeats mest allt árið með upplestrum, tónlist, leikfærslum, jafn­
vel íþróttum og matargerð. Sem endranær héldu þeir líka upp á dag Yeats
13. júní og stóðu fyrir alþjóðlegum sumarskóla um skáldið í ágústmánuði.4
Sligo er heimasveit Yeats sem hann elskaði heitar en aðra staði á jarðríki. Þó
fæddist hann í Dyflinni, dvaldi aðeins hluta æsku sinnar í Sligo og bjó lengur
í Lundúnum en þar. En Sligo var alltaf heima. Þessi grein fjallar um áhrif
þessara heimahaga á líf Yeats og list. Hún er jafnframt tillaga að nokkuð
greiðri leið inn í ljóðheim hans. Hvetji hún einhvern til að heimsækja Sligo
er það bónus. Greininni fylgja tvö þýdd ljóð tengd efni hennar.5
Fræg er sagan af útlenska túristanum sem villtist á írskum sveitavegi,
stoppaði bónda nokkurn, nefndi sinn áfangastað og spurði til vegar. Bóndi
klóraði sér í hausnum, hugsaði sig um drjúga stund og sagði svo: „Ef ÉG
væri að fara þangað myndi ég ekki byrja hér.“ Eins er það með Yeats.
Hver sá sem ferðast vill um ljóðheim hans ætti að vera viss um að byrja á
réttum stað. Varast skyldi að byrja á MIЭYEATS, ljóðunum frá 1910–30,
sem flest tengjast írskum stjórnmálum ellegar dulspekilegum og framandi
hugmyndum Yeats um eðli mannsálar, listar og framvindu sögunnar út
frá gangi himintungla og hringiðum tímans. Þessi ljóð eru torskilin þeim
sem ekki þekkir írska sögu og kenningar Yeats. Betra er að byrja á ELDRI
YEATS, ljóðunum 1930–39, sem eru jarðbundnari og óheflaðri svo nálgast
alþýðuskáldskap, enda mörg lögð í munn glettnu og kjaftforu sveitafólki.