Tímarit Máls og menningar - 01.11.2015, Síða 55

H i n g u l a s t r ö n d S i n b a ð s
TMM 2015 · 4 55
en að bökkum Lough Gill. Þar svaf hann um nóttina, vaknaði kaldur og
slæptur og snéri heim, varð fyrir vikið aðhlátursefni sveitunga. Hugmyndin
var að einhverju leyti komin frá Henry Thoreau og bók hans Walden,
sem John Butler Yeats las fyrir son sinn barnungan. Þessi bandaríski faðir
borgaralegrar óhlýðni dvaldi í rúm tvö ár sem einbúi í Walden í Concord,
Massachusetts. Strákurinn Yeats hreifst af og dreymdi um einlífi, sem hann
samsamaði skáldlegu og dyggðugu líferni. „Mér fannst að þegar ég hefði
sigrast á líkamlegum fýsnum og hneigð huga míns til kvenna og ásta, bæri
mér að lifa sem Thoreau og leita visku.“41
Hvernig sem framvinda sköpunar ljóðsins var í smáatriðum er nokkuð
víst að vatnið í búðarglugganum gaf því líf. Þar blönduðust saman hin gamla
löngun í einlífi, þráin eftir Sligo og hatrið á Lundúnum, svo að úr varð
snilldar ljóð. Vatnið er því bæði upphaf ljóðsins og endir:
I will arise and go now, for always night and day
I hear lake water lapping with low sounds on the shore;
While I stand on the roadway, and on the pavements grey,
I hear it in the deep heart’s core.
Ljóðið um Innisfree er ólíkt öðrum ljóðum Yeats um Sligo frá þessum tíma.
Það byggir á firðinni, þrá skáldsins eftir Sligo og tilheyrandi sorg. Öll hin
byggja á nándinni, veru skáldsins í Sligo og tilheyrandi gleði. Sú gleði tengist
samverunni við íbúa sveitarinnar, bæði mannfólk og álfa. Þessir íbúar fylla
bókina The Celtic Twilight.
Landið sem hjartað þráir
Frá 1888 til 1892 ritstýrði Yeats fjórum bókum með þjóðsögum sem að
mestu voru skráðar af öðrum. Aðeins ein er örugglega skráð af honum
sjálfum. Hins vegar leggur hann til ýmislegt ítarefni, þar á meðal sitt eigið
flokkunarkerfi á álfum.42 Einnig gaf hann út tvær bækur með „frum­
sömdum“ þjóðsögum, sögum úr hans eigin penna en byggðum á þjóðsögum
hvað varðar efni, persónur og frásagnarmáta.43 Í The Celtic Twilight eru
hins vegar eingöngu sagnir sem Yeats skráði sjálfur úr munnlegri geymd og
skáldaði hvergi að eigin sögn.44 Þessi bók er vafalaust merkasta framlag Yeats
til þjóðlegra fræða. Hún er þó í engu vísindaleg. Þjóðfræði sem akademísk
fræðigrein var enn í burðarliðnum. Yeats þekkti sumar kenningar hennar
um túlkun og flokkun þjóðsagna, fannst oftast lítið til koma og virti aðferða­
fræðina að vettugi.45 Í The Celtic Twilight er margt á huldu með heimildar­
menn og vettvang. Þó má áætla að um helmingur kaflanna snerti Sligo og
svæðið á sýslumörkum Sligo, Leitrim og Donegal. Þessum sögum safnaði
Yeats þegar hann dvaldi í Sligo 1887 og síðan öðru hvoru næstu fjögur árin.
Heimildarmenn voru alþýðufólk á þessum slóðum, oftast tvítyngt og gat því