Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.2019, Qupperneq 59

TÍMAVÉLIN 5922. mars 2019
Í
slenska konan eða réttara sagt
birtingarmynd hennar á póst-
kortum og svokölluðum sígar-
ettumyndum er á meðal ótal
sýningarefna á veglegri hátíðar-
sýningu Myntsafnarafélags Ís-
lands helgina 22.-24. mars næst-
komandi, í tilefni af hálfrar aldar
afmæli félagsins. Frá upphafi ís-
lenskrar póstkortasögu hafa konur
leikið þar hlutverk, ekki síst klædd-
ar í skautbúning, faldbúning eða
upphlut fyrstu áratugina, en síðar
meir sem norrænar þokkagyðjur
í leik og starfi, til dæmis sem feg-
urðardrottningar og flugfreyjur.
Klám síns tíma
Óvenjuleg undantekning frá þess-
um kappklæddu konum eru póst-
kort sem danskennarinn Rigmor
Hanson lét sjálf útbúa á 4. áratug
liðinnar aldar, en þar sést hún létt-
klædd í hinum ýmsu dansstelling-
um, og kannski það sem óvenju-
legast þykir er að á einu kortinu
sést nakið annað brjóst hennar.
Nekt á íslenskum póstkortum fyr-
irfinnst varla að öðru leyti og má
geta sér til um að myndin hafi
ögrað velsæmiskennd einhverra
þeirra sem hana sáu á þessum
tíma.
Frumkvöðlar í listrænni ljós-
myndun á 19. öld tóku margir
hverjir nektarmyndir og var þá fyr-
irsætunum ósjaldan stillt upp með
sígild málverk að fyrirmyndum
sem höfðu skírskotanir til fornalda
eða goðsögulegs heims. Fyrirsæt-
urnar voru þá í hlutverki gyðja eða
valkyrja eða álfadísa, svo eitthvað
sé nefnt. Þessar myndir þóttu hafa
erótískt yfirbragð á siðprúðum
Viktoríutímanum og gengu í blóra
við þjóðfélagsleg gildi á því skeiði,
og fyrir vikið var pukrast með þær
og þeim aðeins dreift í þröngum
og lokuðum hópum.
Við lok 19. aldar og upphaf 20.
aldar hófst síðan talsverð fram-
leiðsla á póstkortum með nökt-
um eða hálfnöktum fyrirsætum í
Frakklandi og á Englandi, og köll-
uðust þau yfirleitt „frönsk póst-
kort” í enskumælandi heimi, og má
ef til vill kalla klám þess tíma. Þessi
kort voru ekki ætluð til almennra
póstsendinga. Í fámennu samfé-
lagi á borð við Ísland, þar sem all-
ir þekktu alla, voru vitaskuld engar
forsendur fyrir því að fólk sæti fyrir
nakið hjá ljósmyndurum, hvað þá
í erótísku samhengi.
Frumkvöðlar í dansi
Rigmor Hanson átti merkilegan
feril. Hún fæddist árið 1913, dóttir
Hannesar Snæbjarnarsonar Hans-
son frá Helgafellssveit, og Gerdu
S.P. Hanson, danskrar konu.
Systur Rigmorar voru Ruth og Ása
og má geta þess að Ruth varð fyrst
íslenskra kvenna til að synda Eng-
eyjarsund, árið 1927. Rigmor byrj-
aði að æfa listdans aðeins fjögurra
ára gömul og sýndi listir sínar
fyrst tólf ára. Hún sigldi reglulega
utan og bætti við þekkingu sína í
dansmennt í hinum ýmsu lönd-
um Evrópu, þekkingu sem hún
flutti síðan til Íslands og miðl-
aði í danskennslu sinni. Mjög lof-
samleg umfjöll-
un um Rigmor í
Alþýðublaðinu
árið 1929 end-
aði með orðun-
um: „Ungfrú
Rigmor kann að
dansa eins og á
að dansa. Dans
hennar er list.“
Ruth kenndi
dans árum
saman í Reykja-
vík og naut
hjálpar Rigmor
við kennsluna,
en þegar Ruth
gifti sig til Eng-
lands tók Rigmor við keflinu og rak
dansskóla um áratugaskeið, auk
þess að kenna látbragðsleik fyrstu
árin. Ásamt örfáum öðrum frum-
kvöðlum sköpuðu þær systur nýtt
viðhorf hjá Íslendingum til dans-
listarinnar. Mikil aðsókn var um
langt skeið að skóla Rigmorar og
einnig hélt hún lengi vel fjölsótt-
ar danssýningar með nemendum
sínum. Árið 1932 sá hún um fyrstu
sjálfstæðu ballettsýninguna hér á
landi á vegum Leikfélags Reykja-
víkur.
Rigmor giftist Sigurjóni Jóns-
syni vélstjóra og járnsmíðameist-
ara árið 1932 og átti með honum
eina dóttur, en þau slitu samvist-
um eftir ríflega tuttugu ára hjóna-
band. Rigmor rak dansskóla, bæði
listdansskóla og samkvæmisd-
ansskóla, til margra áratuga. Hún
bjó síðan um tíma í Danmörku og
kenndi þá tungumál í kvöldskóla á
veturna en var fararstjóri á sumr-
in, lengst af við Miðjarðarhafs-
löndin. Árið 1974 kom hún heim
og kenndi þá aðallega tungumál
hjá Málaskólanum Mími, Náms-
flokkum Reykjavíkur og Náms-
flokkum Hafnarfjarðar. Hún lést
árið 2008. n
Höfundur: Sindri Freysson, rit-
höfundur og blaðamaður
aðrir útsölustaðir
Epal - Laugavegi 70
EPAL - Harpa
Airport fashion - Leifsstöð
Reykjavik Raincoats
HVERFISGATA 82, vitastígsmegiNn
www.reykjavikraincoats.com
Sími: 5711177 - info@reykjavikraincoats.com
Eina brjóstamynd íslenskrar
póstkortasögu?
Danskennarinn Rigmor
Hanson „Í fámennu samfé-
lagi á borð við Ís-
land, þar sem allir
þekktu alla, voru
vitaskuld engar
forsendur fyrir því
að fólk sæti fyr-
ir nakið hjá ljós-
myndurum, hvað
þá í erótísku sam-
hengi Myndir: Rigmor Hanson, Reykjavík, Ísland