Tímarit Máls og menningar - 01.02.2006, Blaðsíða 72

Jón Yngvi Jóhannsson
Líkindin við fyrri bækur Steinunnar ná líka til efnis bókarinnar, því
hér segir sögu sína kona sem hefur fyrst látið ástina ganga sér úr greip-
um og síðan stela af sér tímanum. Ung á hún kærasta sem bjargar henni
úr klóm fjölskyldunnar að einhverju leyti, en hún kastar honum frá sér
og eyðir síðan ævinni í að syrgja hann. Þegar sagan hefst er hann kom-
inn aftur inn líf hennar og það verður til þess að hún rifjar upp sögu
sína. Hún er raunar ekki eina persónan í sögunni sem lifir í ástarsorg af
þessu tagi. Foreldrarnir báðir virðast fastir í sömu sögu, hið raunveru-
lega líf þeirra felst í löngu dauðum ástvinum og klisjum um berklaveik
skáld og nýrómantíska bókmenntalega ást.
Rétt eins og Tímaþjófurinn er Sólskinshestur saga um ástarsögur og
fólk sem lifir í þeim, veruleikinn verður að víkja fyrir harmi úr fortíð-
inni sem aðalpersónan ræktar með sér af alúð. En rétt eins og í Tíma-
þjófnum er þessi harmur, sem myndar kjarnann í lífi persónunnar,
ávísun á dauða.
Sögurnar í Steintré Gyrðis Elíassonar eru sömuleiðis hluti af samfellu
og þróun í höfundarverki hans. Frá og með Hótelsumri (2003) hafa
sögur Gyrðis í miklu meira mæli en áður snúist um sambönd fólks
fremur en einveru, samband einstaklinganna við landslag, texta og
handanheima. Það breytir þó ekki því að einsemdin er enn sem fyrr eitt
af meginstefjunum í verkum Gyrðis. Persónur sagnanna eru einmana í
samböndum sínum, flestar sögurnar fjalla um fólk sem stendur á ein-
hverskonar tímamótum í lífinu, sambönd rakna upp og fólk byrjar nýtt
líf. Sem fyrr tengjast sögurnar með ýmsum hætti, sameiginleg þemu,
hliðstæðar aðstæður eða atburðir verða til þess að sögurnar varpa ljósi
hver á aðra, lesandinn getur þrætt ýmsar leiðir um þetta smásagnasafn
og jafnvel inn í fyrri verk Gyrðis.
Á hverju ári reyna þeir sem fjalla um bókmenntir, þ.á m. undirrit-
aður, að finna einhver einkenni á jólabókaflóðinu, eitthvað eitt sem
tengir saman meirihluta skáldverka ársins - eins og að 2005 hafi verið
ár glæpasagna, ár lykilsagna. Úlfhildur Dagsdóttir sneri skemmtilega
upp á þessa tilhneigingu í spjalli á vegum Félags íslenskra fræða í janúar
og lýsti því yfir að 2005 hefði verið ár myndasögunnar.
Þetta er skiljanleg tilhneiging og getur verið grunnur að frjórri
umræðu. En hún gerir líka að verkum að skáldverk sem ekki falla að
einhverri ákveðinni áherslu verða útundan. Verk þeirra Steinunnar,
Gyrðis og Ólafs Gunnarssonar og raunar skáldsaga Rúnars Helga
Vignissonar, Feigðarflan, og saga Vilborgar Davíðsdóttur, Hrafninn, eru
verk af þessu tagi, fín skáldverk frábærra höfunda sem halda áfram að
þróa höfundarverk sitt á sínum eigin forsendum.
70
TMM 2006 • 1